Bardzo ważnym zagadnieniem ustawie o sporcie są przepisy regulujące wsparcie finansowe sportu przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ustawodawca precyzyjnie uregulował tę kwestię^[1], z uwagi na dość liczne problemy, które pojawiały się w tym  zakresie w czasie obowiązywania ustawy o sporcie kwalifikowanym. Problemy te były często przyczyną prowadzonych postępowań sądowych zakończonych wyrokami sądów administracyjnych lub rozstrzygnięciami nadzorczymi wojewodów^[2].

Ustawa dokonuje    definicji pojęcia sport stanowiąc, sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Sport wraz z wychowaniem fizycznym i rehabilitacją ruchową składają się na kulturę fizyczną (art. 2 ustawy o sporcie).

Samorząd, czyli ludzie, którzy go tworzą coraz częściej dostrzegają znaczącą rolę różnych form aktywności fizycznej. Jest to istotna potrzeba wśród wspólnot samorządowych. W związku z tym organy jednostek samorządu terytorialnego mogą wspierać podejmowanie aktywności fizycznej mieszkańców w różnym zakresie oraz formach. Wskazać należy za M. Obrębalskim na następujące obszary wsparcia:

• wsparcie finansowe podmiotów sfery sportu (m.in. dotowanie klubów i organizacji pożytku publicznego),
• indywidualne stypendia dla zawodników,
• rozwój infrastruktury sportowej i rekreacyjnej (w tym inwestycje, remonty i bieżące utrzymanie),
• wspieranie szkolnej kultury fizycznej i sportu (m.in. poprzez organizowanie klas sportowych, doskonalenie przyszkolnej infrastruktury, wyposażanie w niezbędny sprzęt),
• organizowanie imprez sportowych (wyczynowych i rekreacyjnych)^[3].

Przepisy ustawa o sporcie regulują w rozdziale szóstym problematykę związaną ze wspieraniem sportu przez organy władzy publicznej. Nie zawężają jednak ich tylko do organów jednostek samorządu terytorialnego. W tym przedmiocie ustawa przewiduje poniższe formy wsparcia sportu^[4]:

„1) dotacje jednostek samorządu terytorialnego dla klubów sportowych (art. 27-28 ustawy o sporcie);

• dofinansowywanie uprawiania lub organizowania sportu oraz jego promocję przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (art. 29 ustawy o sporcie);
• wspieranie, w tym finansowo, rozwoju sportu w środowisku szkolnym przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania (art. 29 ustawy o sporcie);
• wspieranie, w tym finansowo, rozwoju sportu w środowisku akademickim przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego (art. 29 ustawy o sporcie);
• wspieranie, w tym finansowo, rozwoju sportu w jednostkach organizacyjnych służb im podległych przez Ministra Obrony Narodowej i ministra właściwego do spraw wewnętrznych (art. 29 ustawy o sporcie);
• finansowanie kosztów opieki medycznej nad zawodnikami zakwalifikowanymi do kadry narodowej w sportach olimpijskich i paraolimpijskich z części budżetu państwa, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia (art. 29 ustawy o sporcie);
• finansowanie kosztów wydania orzeczenia lekarskiego, w tym koszty badań niezbędnych do wydania tego orzeczenia, w stosunku do zawodników, którzy nie ukończyli 23 lat i nie otrzymują wynagrodzenia w związku z uprawianiem sportu (art. 29 ustawy o sporcie);
• ustanawianie i finansowanie okresowych stypendiów sportowych oraz nagród i wyróżnień dla osób fizycznych za osiągnięte wyniki sportowe przez jednostki samorządu terytorialnego (art. 31 ustawy o sporcie);
• przyznawanie członkowi kadry narodowej okresowego stypendium sportowego za osiągnięte wyniki sportowe we współzawodnictwie międzynarodowym, a także nagród pieniężnych i wyróżnień dla osób fizycznych za wybitne osiągnięcia sportowe lub szczególną aktywność i wybitne osiągnięcia w działalności w zakresie sportu przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (art. 32, art. 34-35 ustawy o sporcie)
• przyznawanie świadczeń dla medalistów Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich przez ministra właściwego do spraw kultury fizycznej (art. 36 ustawy o sporcie).”

Biorąc pod uwagę powyżej wskazane formy wsparcia sportu, można zauważyć, iż ustawodawca przepisami ustawy o sporcie wprowadził różne formy jego wsparcia przez organy władzy publicznej.

Środki finansowe płynące z budżetu państwa wspierają głównie działalność polskich związków sportowych w zakresie organizacji działalności szkoleniowej, a także we współzawodnictwie międzynarodowym. Wskazać należy, iż udział jednostek samorządu terytorialnego w przedmiotowym obszarze nie jest znaczny. Wyjątek stanowią systemy stypendialne, dla zawodników, którzy wygrywają w zawodach międzynarodowych lub krajowych. Stypendia te są wprowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego. na różnych szczeblach. Podstawowe narzędzie dla tworzenia warunków organizacyjnych to środki finansowe z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej^[5].

Dysponentem środków finansowych Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej przeznaczanych m.in. na dofinansowanie zadań inwestycyjnych jest Minister Sportu i Turystyki. Dokładne warunki do uzyskiwania tego dofinansowania uregulowane zostały w Rozporządzeniu Ministra Sportu i Turystyki z dnia 10 października 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania dofinansowania realizacji zadań inwestycyjnych oraz zadań z zakresu rozwijania sportu, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej^[6].

Trzeba ponadto wspomnieć o Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów, który utworzony został na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi^[7].

Jego przychodami są opłaty stanowiące 10% podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, usług polegających na reklamie napojów alkoholowych.

Dofinansowanie do realizacji inwestycji można uzyskać w ramach programów ogłoszonych przez Ministra. Są to następujące programy:

• o inwestycji o szczególnym znaczeniu dla sportu;
• o rozwoju regionalnej infrastruktury sportowej;
• o modernizacji infrastruktury sportowej;
• o budowie hal tenisowych; o inne programy inwestycyjne^[8].

Do przeprowadzenia postępowania o dofinansowanie realizacji zadań ze środków Funduszu oraz do umów o dofinansowanie ze środków Funduszu realizacji zadań inwestycyjnych obiektów sportowych lub realizacji zadań polegających na rozwijaniu sportu wśród dzieci, młodzieży i osób niepełnosprawnych, zawartych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, stosuje się rozporządzenie obowiązujące wcześniej, mianowicie rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej^[9].

W świetle przepisów ustawy o sporcie tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu stanowi zadanie własne jednostki samorządu terytorialnego (art. 27 ust. 1 ustawy o sporcie). Jednocześnie w myśl przepisów ustaw o ustroju samorządu terytorialnego zadaniami własnymi wszystkich jednostek samorządu terytorialnego są te z zakresu kultury fizycznej i turystyki.

Jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek realizacji zadań publicznych w wielu różnych dziedzinach. Jest to odpowiedź na zapotrzebowanie zgłaszane przez wspólnoty samorządowe, a skutkiem tego jest zaspokojenie potrzeb mieszkańców. Wynika to głównie ze stosowania zasady decentralizacji władzy publicznej, która nakazuje przekazanie znaczącej liczby zadań publicznych podmiotom, które działają na własną odpowiedzialność przy prawnym zapewnieniu odpowiedniej niezależności oraz niezbędnych środków. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. „ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej”^[10].

Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (art. 16 ust. 2 Konstytucji RP). Trzeba wskazać, iż jest ponadto ustrojodawca wprowadza domniemanie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego, gdy brak nie ma innych ustaleń na podstawie ustaw szczególnych. Przepis Konstytucji stanowi bowiem, że „samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych” (art. 163 Konstytucji RP).

Podkreślenia wymaga fakt, iż w każdym możliwym przypadku istnieje domniemanie kompetencji gminy. Jest ona właściwa w zakresie wszystkich spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, które nie są zastrzeżone na rzecz innych podmiotów. W przypadku ewentualnej konkurencji z jednostkami innego szczebla rozstrzyga art. 6 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym^[11], który stanowi, że „do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w ust. 1, należy do gminy”.

Zadania własne gminy wskazane w art. 7 to zadania publiczne, które służą zaspokajaniu potrzeb lokalnej społeczności samorządowej. Obejmują one również zadania z zakresu kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych.

Zadania z zakresu kultury fizycznej i turystyki należą także do zadań własnych pozostałych jednostek samorządu terytorialnego, czyli do powiatów (art. 4 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym^[12]) i województw (art. 14 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa^[13].

Obecnie zasadniczym przepisem, który reguluje zagadnienie finansowania z budżetu jednostek samorządu terytorialnego zadań w zakresie sportu jest art. 27 ustawy o sporcie. Przepis ten określa jako zadanie własne samorządu terytorialnego „tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu”. Przepis ten rozszerza zadania własne jednostek samorządu terytorialnego, które dotyczą kultury fizycznej i wynikają z przepisów ustaw ustrojowych. Zgodnie bowiem z treścią art. 27 „tworzenie warunków, w tym organizacyjnych, sprzyjających rozwojowi sportu stanowi zadanie własne jednostek samorządu terytorialnego. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może określić, w drodze uchwały, warunki i tryb finansowania zadania własnego, wskazując w uchwale cel publiczny z zakresu sportu, który jednostka ta zamierza osiągnąć. Przepisy ustawy nie naruszają uprawnień jednostek samorządu terytorialnego do wspierania kultury fizycznej na podstawie przepisów odrębnych”.

Wskazać należy na inne rozwiązania które mają wpływać pozytywnie z jednej strony na rozwój sportu i umacnianie jego struktury organizacyjnej, z drugiej zaś mają ułatwić gminom realizację zadań własnych. Rozwiązaniem tym jest przyznane gminie uprawnienie do kapitałowego uczestnictwa w klubie sportowym, który działa w formie spółki kapitałowej.

Przepisy ustawy o sporcie wprowadziły zmiany w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej^[14] w ten sposób, że wyeliminowały ograniczenia odnoszące się do tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania do nich przez gminę. Mowa o spółkach kapitałowych będących klubami sportowymi. Artykuł 61 ustawy o sporcie wskazywał bowiem, iż „ograniczenia dotyczące tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania przez gminę do nich, o których mowa w ust. 1 i 2, nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy, w tym klubów sportowych działających w formie spółki kapitałowej.”

Jednostki samorządu terytorialnego są uprawnione do wsparcia rozwoju sportu, poprzez zlecenie zadania podmiotom, które prowadząc działalność pożytku publicznego. Ponadto zadanie z tego zakresu może zostać zrealizowane z udziałem własnej jednostki organizacyjni, która zostanie utworzona na podstawie przepisów ustawy o finansach publicznych^[15].

Przepis art. 14 pkt 7 tej ustawy stanowi, że „zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie kultury fizycznej, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, mogą być wykonywane przez samorządowe zakłady budżetowe”^[16].

Kolejną podstawą prawną do finansowania wsparcia sportu w ramach budżetu jednostki samorządu terytorialnego jest treść art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, który stanowi, że „podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań.”

Jednocześnie w dalszej treści wskazanego przepisu ustawodawca wskazał, że w zależności od rodzaju zleconego zadania, różne są podstawy prawne określające warunki i tryb postępowania o udzielenie dotacji.

Wprowadzono zatem dwie ścieżki zlecania zadań dla podmiotów spoza sektora finansów publicznych. Pierwszą stanowi procedura w trybie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie^[17]. Ma ona zastosowanie do zadań publicznych, które są przedstawione w art. 4 ustawy oraz w trybie uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego.

Natomiast druga procedura ma odniesienie do innych zadań publicznych niż te wymienione w art. 4. Natomiast przepis art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego w punkcie 17 ujmuje zadanie w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej, więc również sportu, co oznacza, iż w myśl przepisów ustawy o finansach publicznych „zlecenie zadania i udzielenie dotacji celowej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na wspieranie sportu następuje zgodnie z przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego”^[18].

Organizacjami pozarządowymi w świetle art. 3 ust. 2 są niebędące jednostkami sektora finansów publicznych, w rozumieniu ustawy o finansach publicznych, niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z pewnymi zastrzeżeniami poczynionymi przez ustawodawcę^[19].

„Organizacje pozarządowe, którym na podstawie ustawy może być m.in. powierzone wykonywanie określonych zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub których tego rodzaju zadania mogą być wspierane, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji, muszą prowadzić działalność pożytku publicznego. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna prowadzona w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ustawy. Działalność społecznie użyteczna ma na względzie dobro określonych grup społecznych, które z uwagi na ich sytuację lub status wymagają opieki bądź wsparcia oraz ochronę i rozwój określonych, powszechnie akceptowanych wartości w różnych dziedzinach życia społecznego istotnych dla całego społeczeństwa bądź społeczności lokalnych”^[20].

Zadanie publiczne, którego wykonanie w całości zostało powierzone wymaga pokrycia kosztów realizacji w całości, natomiast jedynie wsparcie wykonania zadania oznacza jego częściowe dofinansowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego^[21].

Przesłanka przedmiotowa niedziałania w celu osiągnięcia zysku nie jest natomiast równoznaczna z zakazem prowadzenia przez organizację pozarządową działalności na zasadzie odpłatności. Jak wynika bowiem z przepisów ustawy (art. 6 i nast.), działalność organizacji pozarządowych może być nieodpłatna lub odpłatna. W pierwszym przypadku za świadczone usługi nie pobiera się żadnego wynagrodzenia. Natomiast działalnością odpłatną pożytku publicznego jest działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych, w ramach realizacji przez organizację pozarządową celów statutowych, za którą pobiera wynagrodzenie. Działalnością odpłatną jest również sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośredniom korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także sprzedaż przedmiotów darowizny. Uzyskany z tej działalności przychód może służyć wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. Statutowa działalność organizacji pozarządowych nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej^[22], chyba że zostaną spełnione przesłanki określone w art. 9 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego.

Sfera zadań publicznych, w których obrębie może być prowadzona działalność pożytku publicznego, określona w art. 4 ust. 1 ustawy, jest stosunkowo szeroka. Dotyczy ona bowiem aż 34 obszarów działalności organów administracji publicznej, wśród których znajdują się zadania w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej (art. 4 ust. 1 pkt 17). Przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego nakładają na organy administracji publicznej obowiązek prowadzenia działalności w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie we współpracy z organizacjami pozarządowymi, prowadzącymi, odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Współpraca ta odbywa się na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności. Może przybierać różne formy, określone w art. 5 ust. 2 ustawy, a jedną z nich jest możliwość zlecania organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy realizacji zadań publicznych. Współpraca tego rodzaju ma podstawowe znaczenie z punktu widzenia możliwości finansowania ze środków publicznych rozwoju kultury fizycznej, w tym sportu. Jednostki samorządu terytorialnego mogą na podstawie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego zlecać realizację zadań w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej w dwóch formach:

1. powierzenia wykonywania tych zadań, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub
2. wspierania wykonywania tych zadań, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji.

Powierzenie wykonania zadania publicznego wymaga pełnego pokrycia kosztów jego realizacji, podczas gdy wspieranie wykonania takiego zadania wiąże się tylko z jego dofinansowaniem. Zarówno powierzenie przez jednostki samorządu terytorialnego, jak i wspieranie realizacji może dotyczyć wyłącznie zadań publicznych należących do zakresu działania tych jednostek, co wynika z art. 5 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego oraz art. 221 ustawy o finansach publicznych. W świetle regulacji art. 221 ust. 1 ustawy o finansach publicznych podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje na cele publiczne związane z realizacją zadań tej jednostki^[23]. Zakres działania poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego określają ustawy o ich ustroju. Przypisanie zadań publicznych do każdego szczebla samorządu terytorialnego w ustawach ustrojowych ma jednak charakter generalny, zaś regulacje dotyczące zasad i form ich wykonywania oraz finansowania zawierają ustawy szczegółowe z zakresu materialnego prawa administracyjnego, które niekiedy odsyłają do uregulowania pewnych kwestii z tego zakresu do aktów prawa miejscowego^[24]. Przykładem takiego rozwiązania jest realizacja i finansowanie zadań w zakresie rozwoju i rozpowszechniania kultury fizycznej, gdzie ustawa o działalności pożytku publicznego odnosi się do tego zagadnienia w sposób pełny, natomiast ustawa o sporcie, tworząc podstawę prawną do możliwości finansowego wspierania klubów sportowych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, jednocześnie odsyła do określenia przez organ stanowiący tej jednostki, w drodze uchwały, warunków i trybu postępowania w zakresie udzielania tego rodzaju wsparcia. Wykonywanie zadań przez jednostki samorządu terytorialnego wiąże się z dokonywaniem wydatków z ich budżetów.

---

[1]  Uzasadnienie do projektu ustawy o sporcie…, s. 17-19.

[2] Wyrok NSA z 13.03.2007 r., II GSK 303/06, LEX nr 316225.

[3] M. Obrębalski, Wspieranie rozwoju sportu jako zadanie jednostek samorządu terytorialnego [w:] A. Babczuk, A. Talik (red)., Finansowanie sportu ze środków publicznych, Warszawa 2014, s. 7.

[4] J. Kosowski, Finansowanie klubów sportowych na podstawie ustawy z 25.06.2010 r. o sporcie [w:] Samorząd Terytorialny nr 7-8/2012, s. 149.

[5] S. Fundowicz, Prawo sportowe, Warszawa 2013, s. 163.

[6]  Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 10października 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków uzyskiwania dofinansowania realizacji zadań inwestycyjnych oraz zadań z zakresu rozwijania sportu, trybu składania wniosków oraz przekazywania środków z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej Dz. U. poz. 1391.

[7]  Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z poźn. zm.

[8]  Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

[9] Rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, Dz. U. Nr 156 poz. 1051.

[10]  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

[11] Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz. U. z 2013 r. poz. 594 ze zm.

[12] Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym, Dz. U. z 2013 r. poz. 595 ze zm.

[13] Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz. U. z 2013 r. poz. 596 ze zm.

[14] Ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. z 1997 r. Nr 9, poz. 43, z późn. zm.

[15] W. Cajsel, Ustawa o sporcie. Komentarz, Warszawa 2011, s. 228.

[16] K. Sawicka, Finansowanie…, s. 247.

[17]  Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536.

[18] K. Sawicka, Finansowanie s. 248.

[19]  J. Blicharz, A. Huchla, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2008, s. 33

[20] H. Izdebski, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2003, s. 24 i n.

[21]    E. Koniuszewska, K. Święch, Dotowanie organizacji pozarządowych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego – wybrane zagadnienia [w:] A. Dobaczewska, E. Juchniewicz, T. Sowiński red., Daniny publiczne. Prawo finansowe wobec wyzwań XXI wieku, Warszawa 2010, s. 300 i n.

[22]  Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. z 2010 r., Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.

[23] E. Koniuszewska, K. Święch, Dotowanie organizacji pozarządowych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego – wybrane zagadnienia [w:] A. Dobaczewska, E. Juchniewicz, T. Sowiński (red.), Daniny publiczne. Prawo finansowe wobec wyzwań XXI wieku, Warszawa 2010, s. 300 i n.; T. Augustyniak-Górna, Dotacje z budżetów jednostek samorządu terytorialnego [w:] W. Miemiec (red.), Gospodarka budżetowa jednostek samorządu terytorialnego, Wrocław 2006, s. 95 i n.

[24]   Z. Ofiarski, M. Mokrzyc, B. Rutkowski, Reforma samorządu terytorialnego, t. I. Zagadnienia administracyjnoprawne, Szczecin-Zielona Góra 1998, s. 37, 82, 108; K. Byjoch, J. Sulmierski, J.P. Tarno, Samorząd terytorialny po reformie ustrojowej państwa, Warszawa 2000, s. 30 i n.; A. Agapszowicz, Z. Gilowska, M. Taniewska-Peszko, Prawo samorządu terytorialnego w zarysie, wyd. 2, Katowice 2001, s. 61 i następne.

Gotowe prace dyplomowe z samorządu terytorialnego znajdziecie na wspomnianej stronie.