Promocja zdrowia

5/5 - (1 vote)

Promocja zdrowia – to proces umożliwiający jednostkom i grupom społecznym zwiększenie kontroli nad zdrowiem w celu jego poprawy, rozwijaniu zdrowego stylu życia, a także kształtowaniu innych środowiskowych i osobniczych czynników prowadzących do zdrowia  zarówno psychicznego jak i fizycznego.

Jako pierwszy pojęcia „Promocji zdrowia” użył Henry Sigerist w roku 1945 umieszczając promocję zdrowia jako jeden z głównych filarów medycyny obok:

  • Zapobiegania chorobom
  • Leczenia chorób
  • Rehabilitacji

Koncepcja promocji zdrowia zaczęła się rozwijać      w latach 70. XX wieku. Było to uwarunkowane wieloma przyczynami m.in.:

  • akceptacją holistycznego podejścia do zdrowia, wzrostem zainteresowania zdrowiem pozytywnym i poprawą jakości życia,
  • gotowością ludzi do kierowania swoim życiem, zwłaszcza w społeczeństwach o silnie rozwiniętym konsumpcjonizmie,
  • małą skutecznością tradycyjnej oświaty zdrowotnej,
  • uznaniem, że większość chorób ma związek ze stylem życia jednostek,
  • wzrastającą liczbą dowodów, że poprawa opieki zdrowotnej przy jej wysokich kosztach tylko w niewielkim stopniu wpływa pozytywnie na stan zdrowia społeczeństwa,
  • wzrostem zainteresowania zdrowiem wśród przedstawicieli nauk społecznych,
  • rozwojem badań naukowych w tym zakresie.

Realizacja promocji zdrowia

5/5 - (1 vote)

W warunkach polskich, podobnie jak w wielu innych państwach europejskich podstawowym miejscem realizacji promocji zdrowia są zakłady pracy. Powodów ku temu jest co najmniej kilka. Grupy pracownicze są bowiem zorganizowane w konkretne zespoły, skupione w określonych pomieszczeniach firmy, w ustalonych godzinach pracy, dzięki czemu stosunkowo łatwo jest zaplanować dla nich i przeprowadzić pewne działania prozdrowotne (akcje informacyjne, spotkania dyskusyjne …), a także koordynować ich przebieg.

Wśród pracowników istnieją również naturalne więzi wynikające ze spędzania w pracy wspólnie znacznej części dnia, przy wspólnych zadaniach, czy problemach – w zintegrowanej załodze łatwiej tworzą się grupy wsparcia koleżeńskiego, dochodzi do bieżącej wymiany doświadczeń między uczestnikami programu w trakcie jego trwania. W każdym zakładzie można wyłonić lokalnych liderów (zaufany kierownik, doświadczony brygadzista …) cieszących się dużym autorytetem pośród załogi. Ich pozyskanie dla idei promocji zdrowia ma zazwyczaj niebagatelne znaczenie dla jej powodzenia w firmie.

Istotny jest także fakt, że samo środowisko pracy często pozostaje nieobojętne dla organizmu. W połączeniu z niezdrowym stylem życia decydują nierzadko o znacznym ryzyku wystąpienia pewnych chorób (np. u palaczy pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze wzrasta znacznie ryzyko nowotworów, zwłaszcza płuc). Programy promocji zdrowia można zatem dostosowywać do potrzeb określonego zakładu, zależnie od stwierdzanych w nim narażeń.

Sami pracodawcy mogą być zainteresowani licznymi korzyściami wynikającymi z realizacji w ich zakładach promocji zdrowia. Zdrowie pracowników ma bowiem wpływ również na zysk ekonomiczny oraz wizerunek firmy. Przykładem popierającym to stwierdzenie może posłużyć pracownik-palacz. Przyjmując, że przerwy na papierosa (np. 5 dziennie) zajmują mu każdorazowo 10 min., można prosto wyliczyć stracony w ten sposób czas pracy – rocznie 27 dni. Do tego doliczyć należy dni absencji chorobowej (palacze wszak chorują częściej i dłużej) oraz dni zwolnienia z tytułu opieki nad chorym dzieckiem (dzieci palaczy, narażone na bierne wdychanie dymu tytoniowego chorują także statystycznie częściej). Efektywność pracy palacza jest mniejsza – szybciej się męczy, gorsza jest u niego koncentracja (jedynie przez pierwsze 5 min. po zapaleniu odczuwa wyostrzenie zmysłów).

Papieros w zakładzie pracy to także większe ryzyko pożarów, szybsze zużywanie się sprzętu elektronicznego, potrzeba częstszych remontów (malowanie ścian, wymiana firan …), wyższe koszty ogrzewania pomieszczeń (notorycznie wietrzonych), czy koszty utrzymywania palarni. Dym tytoniowy może mieć wpływ na jakość produktu (odzież, kosmetyki …), czy kontakt z klientem (kto lubi gdy od sprzedawcy, który stara się nam zareklamować jakiś towar czuć woń papierosów). Poza tym przedsiębiorstwa, które wprowadzają na swym terenie programy promocji zdrowia poprawiają tym swój wizerunek medialny (można się w ten sposób skutecznie reklamować), łatwiej jest im uzyskać certyfikaty jakości. Dlatego przedsiębiorstwom opłaca się uczestniczyć w programach promocji zdrowia.

Polska od kilku lat prowadzi zorganizowane działania z zakresu promocji zdrowia zgodnie z Kartą Ottawską i założeniami Światowej Organizacji Zdrowia. Najważniejszymi elementami działań są profilaktyka, edukacja zdrowotna społeczeństwa oraz polityka zdrowotna, w szczególności ta realizowana lokalnie.

Od kilku lat Polska realizuje i wspiera programy typu: Zdrowe Miasta, Szkoła Promująca Zdrowie, Zdrowe Miejsce Pracy, Szpital Promujący Zdrowie. Obecnie polskie kasy chorych mocniej chcą się włączyć w czynności związane ze zdrowiem publicznym. Np. Mazowiecka Kasa Chorych już w styczniu 2000 r. powołała Wydział Promocji Zdrowia. Funkcjonuje też przy niej Komisja Promocji Zdrowia, w której ramach działa 5 grup ekspertów ds. promocji zdrowia w następujących dziedzinach: kardiologii, onkologii, urazów i wypadków, żywności i żywienia oraz matki i dziecka.

[będziemy kontynuować jeszcze prezentowanie tej pracy magisterskiej]

Ideologia medycyny naprawczej a promocja zdrowia

5/5 - (2 votes)

Wspominaliśmy już o nieadekwatności ideologii medycyny naprawczej dla promocji zdrowia. Nieadekwatne tym samym, są jej instytucje, modele ról zawodowych i organizacja opieki, odzwierciedlające tę ideologię. Reorientacja służby zdrowia – na­kierowanie jej na włączenie do swego repertuaru działań promu­jących zdrowie, a więc znaczne rozszerzenie zakresu jej działań – wymaga także zmian w profilu kształcenia personelu medycz­nego. Lekarz, pielęgniarka powinni nie tylko zajmować się leczeniem pacjenta czy profilaktyką określonych schorzeń, ale także zwiększać świadomość zdrowotną, rozbudzać potrzeby zdrowotne i uczyć sposobów ich zaspokajania. Wyizolowany dotychczas ze swego kontekstu (fizycznego i społecznego) pa­cjent ma odtąd być postrzegany na tle swoich warunków życia, pracy, środowiska zamieszkania, a także rodziny, społeczności lokalnej. Zamiast biernym odbiorcą usług medycznych ma być świadomym podmiotem kształtującym swoje zdrowie, a rolą służby zdrowia jest mu to ułatwić. Wymaga to zmiany hierarchii wartości istniejących w praktyce medycznej, sposobów działa­nia, a także zmiany dominującego stosunku pacjent-lekarz, z patemalistycznego na partnerski.

Wszystkie powyższe działania mogą być zarówno elemen­tami jednego, zintegrowanego programu zmiany społecznej, jak i rozproszonymi działaniami różnych sektorów. Ambicją pro­mocji zdrowia jest oczywiście ta pierwsza opcja. Miejscem, w którym ma się przede wszystkim dokonywać owa integracja, jest „siedlisko” ludzkie (setting), czyli miejsce, w którym ludzie mieszkają, pracują, uczą się, uzyskują opiekę zdrowotną, korzys­tają ze świadczeń i spędzają swój wolny czas. Stwarzatokompleksową możliwość zmiany warunków ich życia na zdrow­sze, a w tym kontekście także pomoc w dokonywaniu przez nich prozdrowotnych wyborów w zakresie stylu życia.

Kształtowanie programów profilaktycznych

5/5 - (2 votes)

Społeczności lokalne i różne grupy społeczne powinny mieć swój udział nie tylko w realizacji odpowiednich, programów prozdrowotnych ich dotyczących, ale także mieć wpływ na kształtowanie owych programów, ustalanie priorytetów, kon­trolę ich przebiegu. Rola ich powinna tu być w znacznej mierze podmiotowa, charakterystyczna dla ruchu społecznego. Oczy­wiście, aby była możliwa taka partycypacja społeczna w działal­ności prozdrowotnej, musi być spełniony cały szereg warunków mikro- i makrospołecznych.

Właściwą ramą dla aktywizacji społecznej są więc zarówno demokratyczne mechanizmy społeczne (społeczeństwo obywatelskie – spontaniczne grupy interesów, niezależne od struktur państwowych), jak i możliwości zdobycia właściwego poziomu wiedzy i umiejętności prozdrowotnych, świadomość i indywidualne kwalifikacje ludzi. Istotną charak­terystyką pożądanej tu aktywności społecznej są także tzw. wzory zachowań obywatelskich i „cnót obywatel­skich”,  do których należą wykształcone sys­temy wartości, tożsamość jednostek, aktywność indywidualna, zaangażowanie społeczne, realizacja zbiorowych aspiracji, po­czucie więzi grupowych, zdolność do samoorganizowania się, samorządność, kreatywność i racjonalizm działań, a także wzory zachowań realizujących działania dla wspólnego dobra, zdol­ność do ofiarności, przezwyciężania egocentryzmu i gotowość do współdziałania z innymi.

Kształtowanie programów profilaktycznych jest ważnym elementem działań na rzecz zdrowia publicznego. Polega na opracowaniu i wdrożeniu działań mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób oraz poprawę jakości życia osób objętych programem. Programy profilaktyczne mogą dotyczyć różnych obszarów zdrowia, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory czy choroby zakaźne.

Podstawowym elementem kształtowania programów profilaktycznych jest identyfikacja czynników ryzyka występowania danej choroby. Czynniki te mogą być różnego rodzaju i zależą od charakterystyki choroby oraz grupy docelowej programu. W przypadku chorób układu krążenia mogą to być np. palenie papierosów, nadwaga, wysokie ciśnienie krwi czy brak aktywności fizycznej. Ważne jest również określenie grupy docelowej programu i dostosowanie działań do jej potrzeb i możliwości.

Kolejnym etapem kształtowania programów profilaktycznych jest opracowanie i wdrożenie konkretnych działań profilaktycznych. Mogą to być różnego rodzaju działania, takie jak kampanie informacyjne, warsztaty, szkolenia, badania przesiewowe, czy programy aktywności fizycznej. Ważne jest, aby działania były skuteczne i dostosowane do potrzeb i możliwości grupy docelowej.

Ostatnim etapem kształtowania programów profilaktycznych jest ocena ich skuteczności i ewentualne dostosowanie lub modyfikacja działań. Ocena skuteczności programu może obejmować np. analizę wskaźników zdrowotnych, np. poziomu cholesterolu czy ciśnienia krwi, analizę zasięgu działań, opinii uczestników, czy kosztów programu.

Podsumowując, kształtowanie programów profilaktycznych jest istotnym elementem działań na rzecz zdrowia publicznego. Wymaga ono identyfikacji czynników ryzyka, określenia grupy docelowej, opracowania i wdrożenia działań profilaktycznych oraz oceny ich skuteczności. Ważne jest, aby programy profilaktyczne były skuteczne, dostosowane do potrzeb i możliwości grupy docelowej oraz były oceniane i ewentualnie dostosowywane w oparciu o wyniki oceny.

Działalność promocyjna w sferze zdrowia

5/5 - (2 votes)

Nabywanie odpowiedniej wiedzy niezbędnej dla zdrowia i realizacja prozdrowotnego stylu życia, stanowią więc niewąt­pliwie trzon działalności promocyjnej, obok których jednak muszą się pojawić działania wielu instytucjonalnych partnerów w społeczeństwie. Aby jednostka czy rodzina mogła korzystać ze służących jej zdrowiu własnych umiejętności, musi mieć moż­liwości dokonania właściwych wyborów, uzależnionych z kolei od dostępności niezbędnych dóbr i usług (odpowiedniej, zdrowej żywności, właściwego standardu mieszkań, właściwej opieki zdrowotnej, bezpiecznych warunków pracy i publicznego trans­portu, warunków dla masowego sportu i aktywności fizycznej itp). W swoim życiu codziennym ludzie nieustannie dokonują wyborów dotyczących wszystkich najdrobniejszych spraw. Wy­bory te mogą być dokonywane spośród wielu bądź niewielu alternatyw, spośród bardziej lub mniej pracochłonnych, czaso­chłonnych czy kosztownych możliwości.

Kształtowanie prozdrowotnych stylów życia może być tylko wtedy efektywne na szerszą skalę, jeżeli indywidualne wybory będą wyborami łatwymi. Badania prowadzone na ten temat wskazują, że większość ludzi postawionych w sytuacji wyboru decyduje się na te rozwiązania, które wymagają stosun­kowo najmniej nakładów finansowych, najmniej czasu i są najmniej uciążliwe w relacji do osiąganych korzyści, niezależnie od tego, jak te korzyści są przez nich definiowane. Wybory z zakresu prozdrowotnych, tak jak i innych, elementów stylu życia są więc wyraźnie osadzone w kontekście społecznym i ekonomicznym.

Jedną z najistotniejszych ról przy wdrażaniu promocji zdro­wia pełni polityka państwa, której naczelną zasadą powinno być nadawanie zdrowiu społeczeństwa rangi nie mniejszej niż gos­podarka. U podstaw jej działalności musi leżeć założenie, że zdrowie jest nie tylko naczelną wartością i fundamentalnym prawem człowieka, ale także racjonalną społecznie inwestycją. Wartość zdrowia winna więc być respektowana nie tylko w instytucjach medycyny, ale we wszystkich sektorach polityki państwa, a zwłaszcza w przemyśle, rolnictwie, handlu i usługach, komunikacji i edukacji.