Realizacja promocji zdrowia

1 sierpnia 201216 kwietnia 2022 ~ prace ~ Dodaj komentarz

5/5 - (1 vote)

W warunkach polskich, podobnie jak w wielu innych państwach europejskich podstawowym miejscem realizacji promocji zdrowia są zakłady pracy. Powodów ku temu jest co najmniej kilka. Grupy pracownicze są bowiem zorganizowane w konkretne zespoły, skupione w określonych pomieszczeniach firmy, w ustalonych godzinach pracy, dzięki czemu stosunkowo łatwo jest zaplanować dla nich i przeprowadzić pewne działania prozdrowotne (akcje informacyjne, spotkania dyskusyjne …), a także koordynować ich przebieg.

Wśród pracowników istnieją również naturalne więzi wynikające ze spędzania w pracy wspólnie znacznej części dnia, przy wspólnych zadaniach, czy problemach – w zintegrowanej załodze łatwiej tworzą się grupy wsparcia koleżeńskiego, dochodzi do bieżącej wymiany doświadczeń między uczestnikami programu w trakcie jego trwania. W każdym zakładzie można wyłonić lokalnych liderów (zaufany kierownik, doświadczony brygadzista …) cieszących się dużym autorytetem pośród załogi. Ich pozyskanie dla idei promocji zdrowia ma zazwyczaj niebagatelne znaczenie dla jej powodzenia w firmie.

Istotny jest także fakt, że samo środowisko pracy często pozostaje nieobojętne dla organizmu. W połączeniu z niezdrowym stylem życia decydują nierzadko o znacznym ryzyku wystąpienia pewnych chorób (np. u palaczy pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze wzrasta znacznie ryzyko nowotworów, zwłaszcza płuc). Programy promocji zdrowia można zatem dostosowywać do potrzeb określonego zakładu, zależnie od stwierdzanych w nim narażeń.

Sami pracodawcy mogą być zainteresowani licznymi korzyściami wynikającymi z realizacji w ich zakładach promocji zdrowia. Zdrowie pracowników ma bowiem wpływ również na zysk ekonomiczny oraz wizerunek firmy. Przykładem popierającym to stwierdzenie może posłużyć pracownik-palacz. Przyjmując, że przerwy na papierosa (np. 5 dziennie) zajmują mu każdorazowo 10 min., można prosto wyliczyć stracony w ten sposób czas pracy – rocznie 27 dni. Do tego doliczyć należy dni absencji chorobowej (palacze wszak chorują częściej i dłużej) oraz dni zwolnienia z tytułu opieki nad chorym dzieckiem (dzieci palaczy, narażone na bierne wdychanie dymu tytoniowego chorują także statystycznie częściej). Efektywność pracy palacza jest mniejsza – szybciej się męczy, gorsza jest u niego koncentracja (jedynie przez pierwsze 5 min. po zapaleniu odczuwa wyostrzenie zmysłów).

Papieros w zakładzie pracy to także większe ryzyko pożarów, szybsze zużywanie się sprzętu elektronicznego, potrzeba częstszych remontów (malowanie ścian, wymiana firan …), wyższe koszty ogrzewania pomieszczeń (notorycznie wietrzonych), czy koszty utrzymywania palarni. Dym tytoniowy może mieć wpływ na jakość produktu (odzież, kosmetyki …), czy kontakt z klientem (kto lubi gdy od sprzedawcy, który stara się nam zareklamować jakiś towar czuć woń papierosów). Poza tym przedsiębiorstwa, które wprowadzają na swym terenie programy promocji zdrowia poprawiają tym swój wizerunek medialny (można się w ten sposób skutecznie reklamować), łatwiej jest im uzyskać certyfikaty jakości. Dlatego przedsiębiorstwom opłaca się uczestniczyć w programach promocji zdrowia.

Polska od kilku lat prowadzi zorganizowane działania z zakresu promocji zdrowia zgodnie z Kartą Ottawską i założeniami Światowej Organizacji Zdrowia. Najważniejszymi elementami działań są profilaktyka, edukacja zdrowotna społeczeństwa oraz polityka zdrowotna, w szczególności ta realizowana lokalnie.

Od kilku lat Polska realizuje i wspiera programy typu: Zdrowe Miasta, Szkoła Promująca Zdrowie, Zdrowe Miejsce Pracy, Szpital Promujący Zdrowie. Obecnie polskie kasy chorych mocniej chcą się włączyć w czynności związane ze zdrowiem publicznym. Np. Mazowiecka Kasa Chorych już w styczniu 2000 r. powołała Wydział Promocji Zdrowia. Funkcjonuje też przy niej Komisja Promocji Zdrowia, w której ramach działa 5 grup ekspertów ds. promocji zdrowia w następujących dziedzinach: kardiologii, onkologii, urazów i wypadków, żywności i żywienia oraz matki i dziecka.

[będziemy kontynuować jeszcze prezentowanie tej pracy magisterskiej]

Kształtowanie programów profilaktycznych

30 lipca 201218 lutego 2023 ~ prace ~ Dodaj komentarz

5/5 - (2 votes)

Społeczności lokalne i różne grupy społeczne powinny mieć swój udział nie tylko w realizacji odpowiednich, programów prozdrowotnych ich dotyczących, ale także mieć wpływ na kształtowanie owych programów, ustalanie priorytetów, kontrolę ich przebiegu. Rola ich powinna tu być w znacznej mierze podmiotowa, charakterystyczna dla ruchu społecznego. Oczywiście, aby była możliwa taka partycypacja społeczna w działalności prozdrowotnej, musi być spełniony cały szereg warunków mikro- i makrospołecznych.

Właściwą ramą dla aktywizacji społecznej są więc zarówno demokratyczne mechanizmy społeczne (społeczeństwo obywatelskie – spontaniczne grupy interesów, niezależne od struktur państwowych), jak i możliwości zdobycia właściwego poziomu wiedzy i umiejętności prozdrowotnych, świadomość i indywidualne kwalifikacje ludzi. Istotną charakterystyką pożądanej tu aktywności społecznej są także tzw. wzory zachowań obywatelskich i „cnót obywatelskich”, do których należą wykształcone systemy wartości, tożsamość jednostek, aktywność indywidualna, zaangażowanie społeczne, realizacja zbiorowych aspiracji, poczucie więzi grupowych, zdolność do samoorganizowania się, samorządność, kreatywność i racjonalizm działań, a także wzory zachowań realizujących działania dla wspólnego dobra, zdolność do ofiarności, przezwyciężania egocentryzmu i gotowość do współdziałania z innymi.

Kształtowanie programów profilaktycznych jest ważnym elementem działań na rzecz zdrowia publicznego. Polega na opracowaniu i wdrożeniu działań mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób oraz poprawę jakości życia osób objętych programem. Programy profilaktyczne mogą dotyczyć różnych obszarów zdrowia, takich jak choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory czy choroby zakaźne.

Podstawowym elementem kształtowania programów profilaktycznych jest identyfikacja czynników ryzyka występowania danej choroby. Czynniki te mogą być różnego rodzaju i zależą od charakterystyki choroby oraz grupy docelowej programu. W przypadku chorób układu krążenia mogą to być np. palenie papierosów, nadwaga, wysokie ciśnienie krwi czy brak aktywności fizycznej. Ważne jest również określenie grupy docelowej programu i dostosowanie działań do jej potrzeb i możliwości.

Kolejnym etapem kształtowania programów profilaktycznych jest opracowanie i wdrożenie konkretnych działań profilaktycznych. Mogą to być różnego rodzaju działania, takie jak kampanie informacyjne, warsztaty, szkolenia, badania przesiewowe, czy programy aktywności fizycznej. Ważne jest, aby działania były skuteczne i dostosowane do potrzeb i możliwości grupy docelowej.

Ostatnim etapem kształtowania programów profilaktycznych jest ocena ich skuteczności i ewentualne dostosowanie lub modyfikacja działań. Ocena skuteczności programu może obejmować np. analizę wskaźników zdrowotnych, np. poziomu cholesterolu czy ciśnienia krwi, analizę zasięgu działań, opinii uczestników, czy kosztów programu.

Podsumowując, kształtowanie programów profilaktycznych jest istotnym elementem działań na rzecz zdrowia publicznego. Wymaga ono identyfikacji czynników ryzyka, określenia grupy docelowej, opracowania i wdrożenia działań profilaktycznych oraz oceny ich skuteczności. Ważne jest, aby programy profilaktyczne były skuteczne, dostosowane do potrzeb i możliwości grupy docelowej oraz były oceniane i ewentualnie dostosowywane w oparciu o wyniki oceny.

Interwencja w sferze zdrowia

28 lipca 2012 ~ prace ~ Dodaj komentarz

5/5 - (1 vote)

Inne są także metody oddziaływania tradycyjnego modelu profilaktycznego i modelu promocji zdrowia. Posługując się rozróżnieniem metod interwencji w sferze zdrowia publicznego wprowadzonym przez Beattiego można wykazać, że te pierwsze są oparte na oddziaływaniach typu autorytarnego, a drugie — raczej na negocjacjach.

Tabela 1. Metody interwencji w sferze zdrowia

	Autorytarne
Indywidualne		Techniki perswazyjne	Regulacje prawne (np. obowiązek szczepień)	Kolektywne
Indywidualne		Porady zdrowotne	Działania społeczności lokalnych na rzecz zdrowia	Kolektywne
	Negocjowanie

Porównanie założeń, jakimi oba podejścia (tj. profilaktyczne i promocyjne) posługują się w celu kształtowania prozdrowotnych postaw i zachowań, niewątpliwie ukazuje głębsze osadzenie tych drugich zarówno w realiach życia ludzi, jak i dorobku nauk o zachowaniu. Aby jednak porównanie takie było „fair”, należy zwrócić uwagę, że porównujemy, z jednej strony, model od wielu lat realizowany w praktyce, którego słabości miały szansę się ujawnić, z drugiej zaś, mamy do czynienia z modelem normatywnym i życzeniowym, którego weryfikacja przez praktykę dopiero się rozpoczyna i problemy z jego aplikacją możemy na razie tylko (być może nie w pełni) antycypować.

Promocja zdrowia dostrzega, że złożoność uwarunkowań zdrowia wymaga wielu partnerów, z różnych poziomów organizacji społeczeństwa. „Partnerstwo dla zdrowia” wymaga więc współdziałania pojedynczych ludzi, ich rodzin, społeczności lokalnych, organizacji pozarządowych, mass mediów, a także ośrodków władzy i administracji państwowej różnych szczebli. Na szczególną uwagę zasługuje tu odpowiednia polityka zdrowotna państwa, przejawiająca się w tworzeniu właściwych podstaw legislacyjnych i alokacji środków wspierających prozdrowotne działania. Promocja zdrowia jest zatem procesem przekraczającym znacznie tradycyjną działalność „sektora zdrowia”. Według wspomnianej już Karty Ottawskiej promocja zdrowia winna być realizowana poprzez określone działania zaliczone do pięciu podstawowych obszarów. Są to:

– tworzenie prozdrowotnej polityki państwa,

– kreowanie środowisk sprzyjających zdrowiu,

– wzmacnianie mobilizacji i partycypacji społecznej na rzecz zdrowia,

– rozwijanie indywidualnych umiejętności prozdrowotnych,

– reorientacja służby zdrowia.

Metody oświaty zdrowotnej

26 lipca 2012 ~ prace ~ Dodaj komentarz

5/5 - (1 vote)

Już pierwsze próby poszukiwania skutecznych metod zwalczania chorób przewlekłych skierowały uwagę badaczy ku ludzkim zachowaniom, które towarzyszyły ich występowaniu, a jednocześnie — jak sądzono — poddawały się modyfikacjom (na przykład picie alkoholu czy palenie tytoniu). W latach sześćdziesiątych upatrywano w edukacji zdrowotnej podstawowy klucz do uporania się z tymi problemami. Edukacja zdrowotna, nakierowana głównie na prewencję, koncentrowała się przede wszystkim na oddziaływaniach mających na celu eliminację zachowań niosących w sobie ryzyko rożnych chorób. Sprowadzały się one często do kampanii „zakazów”, straszenia i eksponowania zagrożeń, poprzez ulotki i plakaty: „Nie pij”, „Nie pal”, „Alkohol twój wróg”, „Gruźlica czyha”, „Tęp muchy” – które za pomocą odpowiednio przerażających wizji graficznych ostrzegały przed niebezpieczeństwami, na jakie narażają się nie przestrzegający tych zakazów i nakazów. Oczywiście pojawiały się także hasła pozytywne, mające przyczynić się do wzrostu ogólnego poziomu zdrowia – „Sport to zdrowie”, „Pij mleko”, jednak ciężar gatunkowy tych oddziaływań skupiał się głównie na identyfikowaniu i ostrzeganiu przed czynnikami chorobotwórczymi.

W miarę rozwoju i doskonalenia się metod oświaty zdrowotnej hasłowe oddziaływanie coraz częściej przybierało formy bardziej systematycznych działań edukacyjnych, między innymi przez wprowadzanie ich do formalnych instytucji edukacyjnych z przekonaniem, że są one „siłą napędową innowacyjnego myślenia i zmiany”, a także ze względu na doceniony już fakt, że większość zachowań zdrowotnych ma swoje korzenie w dzieciństwie i młodości. Rozwój masowych środków przekazu stworzył nowe dodatkowe możliwości informowania społeczeństwa o chorobach i sposobach ich unikania. Jeszcze dzisiaj tradycyjna, zorientowana na prewencję oświata zdrowotna koncentruje się przede wszystkim na zagrożeniach i pojedynczych zachowaniach zagrożenia te minimalizujących.

Prewencja chorób

25 lipca 20121 marca 2020 ~ prace ~ Dodaj komentarz

5/5 - (1 vote)

Profilaktyka, czyli prewencja chorób, z definicji koncentruje się na chorobie, jej czynnikach ryzyka i populacjach, które na określoną chorobą są szczególnie zagrożone. Podstawą działań profilaktycznych są badania epidemiologiczne; ustalając rozprzestrzenienie i zasięg poszczególnych chorób określają segmenty populacji, wśród których istnieje najwyższe prawdopodobieństwo wystąpienia danej choroby. Oczywiście w niektórych wypadkach adresatem działań profilaktycznych są także całe populacje. Metody, jakimi posługuje się profilaktyka, mogą być zarówno nakierowane na środowisko (eliminacja zagrażającego czynnika, na przykład salmonelli, przy zanotowaniu i zidentyfikowaniu źródła zatruć) i na jednostki ludzkie (na przykład zwiększanie odporności na zachorowanie przez stosowanie szczepień, izolację od zagrożenia w postaci kwarantanny, dostarczanie wiedzy o chorobie i instrukcji na temat zachowań umożliwiających uniknięcie zagrożenia).

Działania profilaktyczne przyjmują więc na ogół formę pewnych administracyjnie zorganizowanych działań (szczepienia, badania screeningowe itd.) oraz działań edukacyjnych. W każdym przypadku jednak u podstaw podejmowanych działań znajduje się wyraźnie określona choroba lub swoisty czynnik ryzyka.

Natomiast promocja zdrowia nie koncentruje się na żadnej specyficznej chorobie czy zagrożeniu. Orientuje się na całe populacje, na wszystkich ludzi, bowiem każdy posiada jakiś potencjał zdrowia, który może utrzymywać i pomnażać. W tym celu promocja zdrowia podkreśla interakcje między człowiekiem i jego społecznym i fizycznym środowiskiem, wagę stylów życia i wzorów codziennych zachowań, dostrzegając we wszystkich tych wymiarach determinanty ludzkiego zdrowia.

W odróżnieniu od działań profilaktycznych, które są planowane i egzekwowane przez sektor zdrowia, działania z zakresu promocji zdrowia wymagają także interwencji na poziomie rządów i społeczności. Budowa zdrowego i bezpiecznego środowiska wymaga bowiem odpowiedniej legislacji, nakładów finansowych, profesjonalistów z zakresu wielu dziedzin (przemysł, transport, rolnictwo, edukacja itd.), centralnych i lokalnych programów. Głównymi aktorami promocji zdrowia powinni być jednak sami ludzie, których do realizacji tych zadań należy w sposób szczególny przygotować. Chodzi tu przede wszystkim o zwiększenie ich kompetencji w dostrzeganiu i rozwiązywaniu problemów zdrowotnych – o kształcenie odpowiedniej świadomości prozdrowotnej, motywacji, posiadanie odpowiedniej wiedzy i umiejętności. Niezbędną funkcję pełni tu edukacja zdrowotna, choć składają się na nią nieco inne treści niż w przypadku profilaktyki, a także do pewnego stopnia inne sposoby oddziaływania. Jednak — jak można sądzić — wynika to z różnicy czasów, w jakich oba podejścia były formowane, aktualnego stanu wiedzy na temat możliwości kształtowania ludzkich zachowań i gotowości do posługiwania się tą wiedzą.