Zdrowe odżywianie

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

omówienie wyników badań z pracy magisterskiej o nawykach żywieniowych młodzieży

Ankietowane osoby spytano co najczęściej spożywają na pierwsze śniadanie.

Wykres nr 2 Rodzaj spożywanych produktów na I śniadanie

Powyższy wykres przedstawia, że najwięcej kanapek na I śniadanie spożywa młodzież  w wieku 14-15 lat, a najmniej nabiału na I śniadanie spożywają 14-latkowie.  W grupie wiekowej chłopców od 13-15 lat średnia spożywanych słodyczy oraz fast-foodów na I śniadanie wynosi 15%, w tej samej grupie wiekowej dziewcząt średnia spożywanych słodyczy oraz fast-foodów wynosi natomiast 5%.  Średnia spożycia drożdżówek i pączków na I śniadanie w grupie wiekowej chłopców od 13-15 lat wynosi 6%, natomiast w tej samej grupie u dziewcząt wynosi ona 11%.

Wykres nr 3 Przedstawienie przyczyn nie spożywania I śniadań.

Zaskakujący jest fakt , że dziewczęta w wieku 15 lat nie jadają śniadań z powodu późnego wstawania. Podobnie wygląda sytuacja jeśli chodzi o chłopców w wieku 15 lat, tutaj aż 80% nie jada I śniadania z powodu zbyt późnego wstawania. Brak apetytu jako przyczynę nie zjadania I śniadania wskazało 65% dziewcząt w wieku 14 lat, u chłopców procent nie jadających z powodu braku apetytu przedstawia się odpowiednio:  u 15 latków-10%, u 14 latków 8%, u 13 latków 36%. W przedziale wiekowym 13-14 lat u chłopców przyczynę nie zjadania I śniadania wskazało średnio 13%, natomiast u dziewcząt tylko 14- latki (12%) wskazały ten powód jako przyczynę nie zjadania I śniadania.

Wykres nr 4 Przedstawia częstotliwości zjadanych przekąsek pomiędzy posiłkami

Ankietowani chłopcy w wieku 14 i 15 lat jedzą najwięcej przekąsek między posiłkami, a tylko 5%-6% dziewcząt w wieku 13-15 lat nie je przekąsek w ogóle.

Wykres nr 5 Rodzaj spożywanych przekąsek

Najwięcej tj. 64% chłopców w wieku 13 lat podało jako rodzaj  przekąski : chipsy, słodycze i fast-foody. W badanej  grupie znalazły się dziewczęta (5%)  w wieku 13 i 15 lat , które jako przekąskę spożywały nabiał. Praktycznie w każdej z badanych grup zarówno u chłopców jak i u dziewcząt procent spożywanych owoców waha się od 15% w grupie chłopców 15- letnich, 19% u dziewcząt 15- letnich, 36% w grupie wiekowej chłopców 13- letnich, 47% wśród grupy wiekowej dziewcząt 14- letnich oraz 50% w grupie dziewcząt 13- letnich.

Wykres nr 6 Ilość dań , które wchodzą w skład spożywanego obiadu

Najwięcej ankietowanych 15- letnich chłopców spożywa  obiad składający się z dwóch dań- zupy i II dania , natomiast w tej samej grupie wiekowej dziewczęta spożywają tylko II danie. W grupie wiekowej 14- letnich i 15- letnich dziewcząt średnia spożycia zupy, II dania oraz deseru wynosi 61%. Średnia spożycia zupy wynosi u chłopców w przedziale 13-15 lat 12%, a u dziewcząt w tym samym przedziale wiekowym wynosi 13%.

Wykres nr 7 Spożywanie surówek do obiadu przez młodzież gimnazjalną

Imponujące jest to, że chłopcy i dziewczęta w wieku 15 lat jedzą surówki do obiadu, a w przedziale wiekowym chłopców od 13-14 lat średnia tych, którzy nie spożywają surówek wynosi 41%.

Wykres nr 8 Przedstawia codzienne spożycie kolacji.

Powyższe dane przedstawiają , że kolacje regularnie jadają tylko dziewczęta w wieku 13 lat. Do rezygnacji z codziennego spożywania kolacji przyznało się 24% dziewcząt w wieku 14 i 15 lat.  Do spożywania kolacji w grupie wiekowej chłopców 13-15 lat przyznało się  63%.

Wykres nr 9 Przedstawia powody dlaczego ankietowani nie jadają kolacji.

Szokujące jest to , że aż 78%  dziewcząt  w wieku 13 lat nie jada kolacji z innych powodów niż wyżej wymienione, zaś 57% dziewcząt w wieku 15 lat nie je kolacji, gdyż nie jest głodna. Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 13- letnich oraz dziewcząt 15- letnich jako powód nie zjadania kolacji wskazano to, że nie jest ona przygotowywana przez mamę.  Średnia wśród grupy wiekowej dziewcząt 14 i 15- letnich, które nie zjadają kolacji z braku czasu wynosi 11%.

Wykres nr 10 Rodzaj spożywanego posiłku na kolacje.

Najwięcej kanapek na kolację jedzą chłopcy w wieku 14 lat, natomiast 28% 13- letnich dziewcząt spożywa  nabiał na kolację. Zaskoczeniem jest to,  że aż 11% dziewcząt w wieku 13 lat zjada na kolacje fast-foody. Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 14- letnich 12% z nich zjada na kolację słodycze.  Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 15- letnich nie wykazano owoców i warzyw jako składnika kolacji.

[kontynuacja tej pracy magisterskiej wkrótce]

Gotowe prace z pielęgniarstwa znajdziecie na wspomnianej stronie.

Zdrowe odżywianie to kluczowy element stylu życia, który ma istotny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz ogólną jakość życia. Polega na dostarczaniu organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych, witamin i minerałów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. W dobie rosnącej liczby chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe, zdrowe nawyki żywieniowe odgrywają coraz większą rolę w profilaktyce i poprawie zdrowia.

Zasady zdrowego odżywiania opierają się na kilku fundamentalnych regułach. Podstawą jest różnorodność w wyborze produktów spożywczych, co pozwala zapewnić odpowiednią podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, będące źródłem witamin, minerałów oraz błonnika. Zaleca się, aby stanowiły one co najmniej połowę codziennego spożycia. Produkty pełnoziarniste, takie jak chleb razowy, brązowy ryż czy kasze, dostarczają węglowodanów złożonych i błonnika, który wspiera prawidłową pracę układu trawiennego.

Ważnym elementem zdrowego odżywiania jest odpowiednie źródło białka. Warto sięgać po chude mięso, ryby, rośliny strączkowe oraz nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu. Tłuszcze w diecie powinny pochodzić głównie z roślin, takich jak oliwa z oliwek, orzechy czy awokado, a spożycie tłuszczów nasyconych, obecnych w produktach pochodzenia zwierzęcego i przetworzonej żywności, należy ograniczać.

Kluczowym aspektem zdrowego odżywiania jest także kontrola spożycia cukru i soli. Nadmiar cukru prowadzi do otyłości, próchnicy i zaburzeń metabolicznych, dlatego warto wybierać naturalne słodziki, takie jak miód czy stewia, oraz unikać napojów gazowanych i słodyczy. Z kolei nadmiar soli może powodować nadciśnienie tętnicze i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zamiast soli warto stosować zioła i przyprawy, które wzbogacają smak potraw.

Regularność posiłków to kolejna istotna zasada zdrowego odżywiania. Zaleca się spożywanie 4–5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, co pomaga utrzymać stabilny poziom energii oraz zapobiega napadom głodu. Śniadanie, będące najważniejszym posiłkiem dnia, dostarcza energii niezbędnej do efektywnego rozpoczęcia dnia, natomiast lekka kolacja pomaga w regeneracji organizmu podczas snu.

Woda jest podstawowym składnikiem zdrowej diety. Odpowiednie nawodnienie organizmu, wynoszące około 2 litry płynów dziennie, wspiera procesy metaboliczne, termoregulację oraz prawidłowe funkcjonowanie narządów. Warto ograniczać spożycie słodzonych napojów i alkoholu, które dostarczają pustych kalorii.

Korzyści zdrowego odżywiania są wielopłaszczyznowe. Regularne stosowanie zasad zdrowej diety pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, zapobiega wielu chorobom przewlekłym i wzmacnia odporność organizmu. Dieta bogata w składniki odżywcze pozytywnie wpływa na funkcjonowanie mózgu, poprawiając koncentrację, pamięć i nastrój. Zdrowe odżywianie wspiera również kondycję skóry, włosów i paznokci, co ma znaczenie dla estetyki i samooceny.

Wdrażanie zdrowych nawyków żywieniowych wymaga świadomości i planowania. Ważne jest, aby unikać restrykcyjnych diet, które mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych, a zamiast tego wybierać zrównoważone podejście oparte na umiarze i różnorodności. Współczesny dostęp do informacji i porad dietetycznych, w połączeniu z rozwijającą się ofertą produktów ekologicznych i bio, ułatwia podejmowanie świadomych wyborów żywieniowych.

Zdrowe odżywianie to fundament dobrego zdrowia i jakości życia. Wybór odpowiednich produktów, regularność posiłków oraz dbałość o nawodnienie to podstawowe kroki w kierunku zdrowego stylu życia. Edukacja w tym zakresie oraz promocja prozdrowotnych nawyków w społeczeństwie są kluczowe dla poprawy zdrowia publicznego i przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym.

Etiologia otyłości

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z promocji zdrowia

Etiologia otyłości jest nauką badającą przyczyny składające się na powstanie choroby. Na powstanie otyłości znacząco wpływają czynniki środowiskowe i genetyczne wraz z dziedziczeniem homeostazy energetycznej ustroju. Do dzisiaj nie zidentyfikowano głównego genu ani jego mutacji odpowiedzialnego za rozwój otyłości.

Uwarunkowania cywilizacyjne, zwiększenie produkcji żywności i rozpowszechnianie diety wysokokalorycznej ma dodatkowy i jakże istotny wpływ dla powstania otyłości. Z jednej strony wzrasta dostęp do taniej żywności o zbyt dużej wartości energetycznej, a z drugiej, ograniczeniu ulega lub całkowicie zanika aktywność fizyczna [1].

Przejście na taki styl życia prowadzi do pobudzenia genetycznie uwarunkowanych mechanizmów, a co za tym idzie do gromadzenia się zwiększonej tkanki tłuszczowej. Rozróżnia się dwa typy otyłości: prostą i wtórną. Etiologia otyłości prostej to  czynniki środowiskowe oraz czynniki genetyczne[2].

Do czynników środowiskowych, które sprzyjają powstaniu i rozwojowi otyłości należą[3]:

  • rodzina (uwarunkowania genetyczne, karmienie piersią, nadwaga u rodziców, sytuacja socjalno-ekonomiczna rodziny)
  • informacja oraz edukacja (lekcje w szkołach, przekazy medialne)
  • żywność wysokoenergetyczna (promowanie poprzez ceny i reklamy telewizyjne, ale również jedzenie „na zewnątrz”, marketing w szkołach)
  • aktywność fizyczna (brak pomieszczeń oraz sprzętu sportowego w szkołach, brak ścieżek rowerowych, niewielka ilość placów zabaw).

Natomiast do uwarunkowań genetycznych należą układy regulujące czynności metaboliczne tkanek tłuszczowych:

  • dziedziczenia sposobu żywienia w rodzinie- genetyczne uwarunkowanie reakcji na różnego rodzaju składniki pożywienia i preferencje żywieniowe. Osoby otyłe preferują przede wszystkim tłuste pokarmy oraz słodycze.
  • dziedziczenia skłonności do wadliwej przemiany materii oraz nadmiernego magazynowania tkanki tłuszczowej.

Otyłość uwarunkowana genetycznie może być monogenowa lub wielogenowa, z którą związanych jest blisko 250 genów. W przebiegu schorzeń wielogenowych dochodzi często do rozwoju otyłości wtórnej do której należą m.in.: zespół Carpentera, zespół Willego– Pradera, zespół Laurence’a- Moona- Bardeta- Biedla, zespół Downa czy achondroplazja.

Otyłość monogenowa występuje na szczęście bardzo rzadko i dotyczy ok. 5 % wszystkich przypadków otyłości. Stanowi jednak ogromny problem kliniczny, ponieważ prowadzi do rozwoju poważnych jej odmian nawet już we wczesnym okresie dzieciństwa.

Etiologia otyłości to złożony temat obejmujący wiele czynników genetycznych, środowiskowych, behawioralnych i metabolicznych, które przyczyniają się do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej w organizmie. Otyłość to stan, w którym podaż energii przekracza jej wydatkowanie, co prowadzi do dodatniego bilansu energetycznego i nadwagi. Zrozumienie mechanizmów i przyczyn otyłości ma kluczowe znaczenie dla opracowania skutecznych metod jej zapobiegania i leczenia.

Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w etiologii otyłości. Badania wskazują, że predyspozycje genetyczne mogą wpływać na skłonność do przybierania na wadze, regulację apetytu, metabolizm tłuszczów oraz sposób przechowywania energii w organizmie. Wyróżnia się kilka genów, takich jak FTO (ang. fat mass and obesity-associated gene), które są związane z wyższym ryzykiem rozwoju otyłości. Jednak sam wpływ genetyki nie jest wystarczający do wyjaśnienia epidemii otyłości, ponieważ uwarunkowania genetyczne często ujawniają się w interakcji z czynnikami środowiskowymi.

Czynniki środowiskowe są jednymi z najważniejszych determinant otyłości, zwłaszcza w społeczeństwach uprzemysłowionych. Styl życia współczesnych społeczeństw sprzyja nadmiernemu spożyciu energii i zmniejszonemu wydatkowaniu energii. Dostępność wysoko kalorycznej, przetworzonej żywności, ubogiej w składniki odżywcze, a bogatej w cukry proste i tłuszcze nasycone, jest kluczowym czynnikiem ryzyka. Ponadto siedzący tryb życia, związany z pracą biurową, nauką w szkołach czy długotrwałym korzystaniem z urządzeń elektronicznych, znacząco ogranicza codzienną aktywność fizyczną.

Czynniki behawioralne, takie jak nawyki żywieniowe i aktywność fizyczna, odgrywają centralną rolę w rozwoju otyłości. Nadmierne spożywanie kalorii, szczególnie w postaci słodzonych napojów, fast-foodów oraz słodyczy, prowadzi do dodatniego bilansu energetycznego. Jednocześnie brak regularnych posiłków, jedzenie w pośpiechu oraz wieczorne podjadanie mogą dodatkowo sprzyjać nadmiernemu przyrostowi masy ciała. Z kolei brak aktywności fizycznej zmniejsza wydatkowanie energii i może prowadzić do osłabienia metabolizmu.

Czynniki psychologiczne również przyczyniają się do rozwoju otyłości. Stres, depresja, lęk czy problemy emocjonalne często prowadzą do zaburzeń odżywiania, takich jak objadanie się kompulsywne. Jedzenie bywa w takich sytuacjach używane jako mechanizm radzenia sobie z emocjami, co powoduje nadmierne spożycie kalorii. Zaburzenia snu, takie jak bezsenność czy obturacyjny bezdech senny, mogą również wpływać na regulację hormonów odpowiedzialnych za głód i sytość, takich jak leptyna i grelina, co zwiększa ryzyko nadwagi.

Czynniki hormonalne i metaboliczne stanowią istotny element etiologii otyłości. Zaburzenia funkcji układu endokrynnego, takie jak niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga czy insulinooporność, mogą prowadzić do przybierania na wadze. Insulinooporność, często związana z dietą bogatą w cukry proste, powoduje zmniejszoną wrażliwość komórek na działanie insuliny, co sprzyja gromadzeniu tłuszczu w organizmie. Ponadto zaburzenia mikroflory jelitowej mogą wpływać na procesy metaboliczne i przyczyniać się do nadwagi.

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania otyłości również odgrywają ważną rolę. Osoby o niższym statusie ekonomicznym często mają ograniczony dostęp do zdrowej żywności, a ich dieta opiera się na tańszych, przetworzonych produktach. Edukacja zdrowotna w tej grupie bywa niewystarczająca, co utrudnia podejmowanie świadomych decyzji żywieniowych. Z kolei w krajach rozwiniętych nadmiar kalorii i brak aktywności fizycznej często wynikają z dobrobytu i dostępności wygodnych, ale niezdrowych produktów.

Interakcje między czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i behawioralnymi są kluczowe dla zrozumienia etiologii otyłości. Osoby genetycznie predysponowane do otyłości mogą być bardziej wrażliwe na negatywne skutki środowiska sprzyjającego nadwadze. Jednocześnie zmiana stylu życia i nawyków może w wielu przypadkach przeciwdziałać skutkom genetycznych predyspozycji.

Zrozumienie wielowymiarowej etiologii otyłości jest niezbędne do opracowania skutecznych strategii prewencyjnych i terapeutycznych. Kluczowe znaczenie ma promowanie zdrowego stylu życia, który obejmuje zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, zarządzanie stresem oraz edukację żywieniową. Tylko holistyczne podejście, uwzględniające różnorodne czynniki wpływające na otyłość, może przyczynić się do skutecznego przeciwdziałania tej globalnej epidemii.

[1] Nitsch-Osuch A, Kędzierska M, Topczewska-Cabanek A, Gyrczuk E, Życińska K, Wardyn K, Nawyki żywieniowe młodzieży w wieku gimnazjalnym- co nastolatki jedzą w szkole? 2009, s. 43-45.

18.Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży od urodzenia do dorosłości. Wyd. Hel-Med., Kraków 2008, s.15.

[3]  Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka… s.15-16.

Spożywanie produktów typu „fast food”

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (2 votes)

badania z pracy magisterskiej

Produkty typu „Fast food”, a więc wszelkiego typu hamburgery, pizze, frytki itp. serwowane w barach i restauracjach szybkiej obsługi, są niepożądanym, a wręcz odradzanym rodzajem pożywienia. Jest tak, ponieważ zawierają substancje niekorzystne dla organizmu, a mianowicie tłuszcze, kwasy tłuszczowe nasycone i kwasy tłuszczowe nienasycone typu „trans”. Mimo tego, że są one tak niezdrowe, cieszą się dużą popularnością [37].

W badaniu zapytałam, jak często studenci spożywają tego typu produkty. Wyniki zamieszczone są graficznie poniżej.

Do codziennego jedzenia „fast food” nie  przyznaje się żaden z badanych. Raz w tygodniu z tego typu jedzenia korzysta 8 %. Większość z nich to studenci AWF, ale ta przewaga nad Politechniką nie była istotna statystycznie (α = 0,05; χ2 = 0,310). Najczęstsza odpowiedź udzielana przez badanych wskazuje na to, że spożywają oni omawiany typ żywności kilka razy w roku (55%) (Ryc.21).

Ryc. 21 Częstość spożywania produktów typu „fast food” przez studentów

Ryc. 22 Częstość spożywania produktów typu „fast food” w zależności od rodzaju uczelni

Źródło: opracowanie własne

pożywanie produktów typu „fast food” jest zjawiskiem powszechnym we współczesnym społeczeństwie, wynikającym z szybkiego tempa życia, wygody oraz atrakcyjności cenowej tego rodzaju jedzenia. Jednak regularne i nadmierne sięganie po fast food niesie ze sobą istotne konsekwencje zdrowotne, społeczne i ekologiczne. Zrozumienie zarówno zalet, jak i zagrożeń związanych z fast foodami jest kluczowe dla świadomego podejmowania decyzji żywieniowych.

Produkty typu fast food charakteryzują się przede wszystkim szybkim czasem przygotowania i podania, co czyni je atrakcyjnymi dla osób prowadzących intensywny tryb życia. Restauracje tego typu oferują różnorodne dania, takie jak hamburgery, frytki, pizza, nuggetsy czy napoje gazowane, które są łatwo dostępne niemal na całym świecie. Fast food zyskał popularność również dzięki swojej dostępności finansowej oraz globalnej promocji, często skierowanej do dzieci i młodzieży.

Jednak wartość odżywcza fast foodów budzi wiele wątpliwości. Większość produktów tego typu jest wysokokaloryczna, bogata w tłuszcze nasycone, cukry proste i sól, a jednocześnie uboga w błonnik, witaminy i minerały. Regularne spożywanie takich posiłków może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym otyłości, cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych czy zaburzeń lipidowych. Zawarte w fast foodach dodatki do żywności, takie jak konserwanty i wzmacniacze smaku, mogą również negatywnie wpływać na zdrowie, szczególnie u dzieci.

Kolejnym problemem związanym z fast foodami jest wpływ na nawyki żywieniowe. Częste spożywanie tego rodzaju żywności może prowadzić do uzależnienia od intensywnych smaków oraz ograniczenia spożycia zdrowszych alternatyw, takich jak warzywa, owoce czy produkty pełnoziarniste. Dla dzieci i młodzieży fast food staje się często wyborem preferowanym, co może wpłynąć na ich przyszłe nawyki żywieniowe i zdrowie.

Nie można także pominąć społecznych i psychologicznych aspektów fast foodów. Restauracje tego typu są często postrzegane jako miejsca spotkań towarzyskich, co dodatkowo zachęca do częstszego ich odwiedzania. Jednocześnie dostępność tanich i kalorycznych posiłków może sprzyjać nierównościom zdrowotnym, ponieważ osoby o niższych dochodach częściej wybierają fast food z uwagi na ograniczony budżet i brak czasu na gotowanie.

Kolejnym istotnym zagadnieniem jest wpływ fast foodów na środowisko naturalne. Produkcja taniej żywności wiąże się z intensywnym wykorzystywaniem zasobów naturalnych, emisją gazów cieplarnianych oraz generowaniem dużej ilości odpadów, w tym plastikowych opakowań. Popularność mięsa w fast foodach, zwłaszcza wołowiny, przyczynia się do wylesiania terenów pod uprawy paszowe i hodowlę zwierząt, co negatywnie wpływa na bioróżnorodność.

Z drugiej strony, warto zauważyć, że w odpowiedzi na rosnącą świadomość konsumentów wiele sieci fast foodowych wprowadza do swoich menu zdrowsze opcje, takie jak sałatki, napoje bez cukru czy produkty roślinne. Pojawiają się również inicjatywy związane z redukcją plastiku oraz zwiększaniem przejrzystości w kwestii pochodzenia składników. Mimo to, zdrowe wybory w menu fast foodów często są droższe, co może ograniczać ich dostępność dla niektórych grup społecznych.

Podsumowując, spożywanie produktów typu fast food to wygodne rozwiązanie w codziennym życiu, jednak nadmierna konsumpcja tej żywności niesie poważne konsekwencje zdrowotne, społeczne i ekologiczne. Kluczem do zrównoważonego korzystania z oferty fast foodów jest umiar oraz świadome podejście do wyboru produktów. Promowanie edukacji żywieniowej, zwiększanie dostępności zdrowych alternatyw oraz rozwój odpowiedzialnych praktyk produkcyjnych mogą pomóc w minimalizowaniu negatywnych skutków związanych z tym zjawiskiem.

Profilaktyka otyłości

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z promocji zdrowia

Pojęcie „profilaktyka” obejmuje wszelkiego rodzaju działania i środki stosowane, których celem jest zapobieganie oraz likwidowanie przyczyn różnych niepożądanych i niekorzystnych zjawisk. W medycynie profilaktyka oznacza działanie i stosowanie środków w celu zapobiegania chorobom i wszelkiego rodzaju zaburzeniom[1].

Rozróżniamy 3 typy profilaktyki :

  • pierwotną – pierwszorzędową
  • wtórną –drugorzędową
  • trzeciorzędową

Profilaktyka pierwotna odnosi się do ludzi zdrowych ogółu społeczeństwa lub większej jego części. W jej skład wchodzą działania najwcześniejsze, które mają wyeliminować ewentualne pojawienie się choroby lub też zaburzenia rozwoju [2].

W celu zapobiegania nadwadze i otyłości należą następujące dziania :

  • promocja zdrowia psychicznego w danej rodzinie, kiedy to na skutek niepowodzeń często „ucieka się w jedzenie”
  • wspieranie matek w karmieniu piersią dziecka, przez co najmniej pół roku od czasu urodzenia
  • promowanie zdrowego stylu życia rodziny – zdrowe odżywianie i aktywność fizyczna.

Od wczesnych lat 90 XX wieku, zaczęło przybywać na świecie dzieci karmionych piersią. Zaobserwowano wówczas, że rozwijają się one i rosną inaczej, niż te żywione sztucznie. Jako normy rozwojowe dla wszystkich dzieci używane są siatki centylowe, które zostały opracowane na populacjach dzieci w dużym stopniu żywionych sztucznie od urodzenia [3].

Niemowlęta, które są żywione sztucznie, po 3-4 miesiącu życia mają większy przyrost masy ciała. Lekarze stosując siatki centylowe , które obecnie są w użyciu dla niemowląt

karmionych wyłącznie piersią do 6 miesiąca życia, bardzo często zalecają dokarmianie. W związku z tym, od osiemdziesiątych lat XX wieku WHO zaleca wyłączne karmienie piersią do 6 miesiąca życia dziecka [4].

Profilaktyka wtórna jest typem wczesnego wykrywania i dotyczy osób o zwiększonym ryzyku występowania niektórych zaburzeń rozwojowych oraz chorób[5].

Celem tej profilaktyki jest rozpoznanie grup ryzyka oraz wczesne wykrycie nie tylko objawów chorobowych, ale również zaburzeń w rozwoju psychicznym i fizycznym. Przykładem są różnego rodzaju testy  przesiewowe i powszechne profilaktyczne badania lekarskie w określonych grupach wieku. W przypadku nadwagi oraz otyłości, zwłaszcza dzieci starszych i młodzieży, zadaniem profilaktyki wtórnej jest identyfikowanie się dzieci i młodzieży z dysharmonią rozwojową w programie testów przesiewowych, a także profilaktycznych badań lekarskich i innych kontaktach pacjenta z lekarzem.

Chodzi tu przede wszystkim o dzieci starsze i młodzież, dla których planowane terminy badań profilaktycznych są wydłużone, niż to ma miejsce w przypadku badań małych dzieci. Obecnie prawidłowość masy ciała zarówno dorosłych jak i dzieci określa się z pomocą powszechnie stosowanego wskaźnika masy ciała BMI. Profilaktyka trzeciorzędowa obejmuje dzieci i młodzież z problemami zdrowotnymi, szkolnymi i społecznymi [6]. Zapewnia opiekę medyczną,  psychologiczną oraz rehabilitację dzieci przewlekle chorych i niepełnosprawnych. Celem tej profilaktyki jest zapobieganie bądź

też zmniejszanie skutków zaburzeń rozwojowych w tym:

  • działanie przeciw izolacji społecznej, która może prowadzić do „kalectwa społecznego”
  • akceptowanie siebie i pomoc w radzeniu z chorobą
  • pomoc w utrzymaniu jakże ważnej dla zdrowia dobrej kondycji fizycznej.

W rozpoznanej już nadwadze i otyłości, lekarz powinien współpracować ze specjalistą żywieniowcem, a w razie potrzeby z rehabilitantem ruchu i psychologiem.

Profilaktyka otyłości jest niezwykle ważnym elementem strategii zdrowia publicznego, ponieważ otyłość stanowi jeden z głównych czynników ryzyka rozwoju wielu przewlekłych chorób, takich jak cukrzyca typu 2, choroby serca, nadciśnienie, a także niektóre rodzaje nowotworów. Profilaktyka otyłości obejmuje szereg działań ukierunkowanych na zapobieganie nadmiernemu przyrostowi masy ciała oraz promowanie zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. Skuteczne podejście do zapobiegania otyłości powinno być kompleksowe, uwzględniając zarówno aspekty indywidualne, jak i społeczne.

Edukacja żywieniowa to jeden z kluczowych elementów profilaktyki otyłości. Regularne informowanie i edukowanie społeczeństwa na temat zasad zdrowego odżywiania jest fundamentem w zapobieganiu nadwadze i otyłości. Programy edukacyjne powinny koncentrować się na promowaniu zrównoważonej diety, bogatej w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, białko roślinne oraz zdrowe tłuszcze. Jednocześnie, należy ograniczyć spożycie produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w tłuszcze trans, sól, cukry proste oraz napojów gazowanych. Ważnym celem edukacyjnym jest również uświadamianie o wpływie regularności posiłków na metabolizm oraz konsekwencjach jedzenia w pośpiechu czy późnym spożywaniu kolacji.

Promowanie aktywności fizycznej stanowi nieodłączny element profilaktyki otyłości. Regularna aktywność fizyczna nie tylko pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, ale także wpływa na poprawę kondycji serca, układu oddechowego i mięśniowego, a także zmniejsza ryzyko rozwoju innych chorób przewlekłych. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), dorośli powinni wykonywać co najmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej tygodniowo. W kontekście dzieci i młodzieży, szczególnie wśród dzieci w wieku szkolnym, ważne jest, aby aktywność fizyczna była wpleciona w codzienne życie i stanowiła część rutyny. W szkołach i innych instytucjach edukacyjnych należy promować aktywności fizyczne, w tym wychowanie fizyczne, zajęcia sportowe oraz inne formy ruchu, które mogą zainteresować młodzież.

Zmiana nawyków żywieniowych w rodzinach jest kluczowym elementem w zapobieganiu otyłości wśród dzieci. Rodzice odgrywają istotną rolę w kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych swoich dzieci, dlatego też działania profilaktyczne powinny uwzględniać wspieranie rodzin w edukacji zdrowotnej. Zorganizowane warsztaty kulinarne, wspólne gotowanie, planowanie zbilansowanych posiłków, a także zmiana podejścia do roli przekąsek w diecie, mogą znacząco wpłynąć na wybory żywieniowe dzieci i młodzieży.

Działania legislacyjne i społeczne również stanowią ważny element profilaktyki otyłości. Wprowadzenie regulacji prawnych dotyczących promocji zdrowej żywności, szczególnie w szkołach, może przyczynić się do zmiany nawyków żywieniowych młodzieży. Przykładem takich działań jest ograniczenie dostępności niezdrowych produktów w sklepikach szkolnych, wprowadzenie programów żywieniowych oferujących zdrowe posiłki oraz kampanie informacyjne skierowane do rodziców i nauczycieli.

Zmniejszenie wpływu marketingu niezdrowej żywności to kolejna ważna kwestia w profilaktyce otyłości. Współczesne techniki marketingowe skutecznie przyciągają uwagę dzieci i młodzieży do niezdrowych produktów, takich jak fast-foody, napoje gazowane i słodycze. Dlatego też jednym z działań profilaktycznych powinna być kontrola reklamy produktów żywnościowych, szczególnie tych skierowanych do dzieci. Wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, ograniczających reklamowanie niezdrowych produktów w mediach dziecięcych oraz w szkołach, może wpłynąć na zmniejszenie ich spożycia.

Profilaktyka otyłości powinna również uwzględniać monitorowanie stanu zdrowia i masy ciała w różnych grupach wiekowych, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. Regularne badania, które pozwalają na wczesne wykrycie nadwagi i otyłości, są kluczowe, ponieważ umożliwiają szybkie podjęcie działań interwencyjnych. W szkołach i innych placówkach edukacyjnych powinno się regularnie przeprowadzać pomiary masy ciała i wzrostu uczniów, a także dostarczać im informacji o prawidłowej masie ciała i zagrożeniach związanych z nadwagą.

Wsparcie psychologiczne i emocjonalne jest również istotnym aspektem profilaktyki otyłości. Wspieranie dzieci i młodzieży w radzeniu sobie ze stresem, problemami emocjonalnymi czy trudnościami w relacjach społecznych może zapobiec rozwojowi zaburzeń odżywiania, takich jak objadanie się z powodu emocji. Programy wsparcia psychologicznego w szkołach i placówkach młodzieżowych, w połączeniu z edukacją żywieniową, mogą przyczynić się do rozwoju zdrowszego stylu życia.

Podsumowując, skuteczna profilaktyka otyłości to kompleksowy proces, który wymaga współpracy między instytucjami publicznymi, szkołami, rodzinami, środowiskiem medycznym oraz mediami. Działania te powinny obejmować edukację żywieniową, promowanie aktywności fizycznej, zmiany w środowisku społecznym oraz wsparcie psychiczne, aby skutecznie zmniejszyć występowanie otyłości i związanych z nią chorób przewlekłych.

[1] Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży od urodzenia do dorosłości. Wyd. Hel-Med., Kraków 2008, s. 23.

[2] Ibidem.

[3] Kowalska A, Zwyczaje żywieniowe dzieci i młodzieży szkolnej na przykładzie województwa dolnośląskiego, 2005, s. 32-35.

[4] Ibidem s.27.

[5] Ibidem s. 97.

[6] Ibidem s. 109

Wpływ stresu na zdrowie studentów w świetle badań własnych

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (2 votes)

Kolejne ryciny prezentują odpowiedzi studentów na pytania dotyczące stresu związanego z pobytem na uczelni. Studenci zapytani o to, czy czują się zestresowani, odpowiadają, że tak w 72%. Wynika z tego, że tylko 1/3 czuje się wolna od tego uczucia (Ryc.49).

Ryc. 49 Narażenie studentów na stres

Różnice w tej kwestii nie są statystycznie istotne (α = 0,05; χ2 = 2,627) i prezentują się w następujący sposób. Wśród studentów AWF – u jest więcej osób zestresowanych niż wśród studentów Politechniki (odpowiednio 78% i 65%).

Ryc. 50 Narażenie studentów na stres w zależności od rodzaju uczelni

Istotną rzecz, w przypadku analizowania zagadnienia stresu, stanowią umiejętności walki z tym zjawiskiem.

Rycina 51 pokazuje, że 61% badanych studentów stosuje aktywność fizyczną, aby zwalczyć stres. Tą grupę zasilają po połowie studenci obu uczelni.

Ryc. 51 Sposoby walki ze stresem wśród studentów

Taki sam odsetek studentów obu uczelni, jako sposób walki ze stresem, stosuje ogólnie pojętą aktywność intelektualną. Zdecydowana mniejszość (7%) to grupa, która twierdzi, że ze stresem sobie nie radzi. W tej grupie niespełna 90% to mężczyźni.

Ryc. 52 Sposoby walki ze stresem wśród studentów w zależności od rodzaju uczelni

Ostatnie pytanie części II kwestionariusza miało za zadanie zbadać, jaki odsetek studentów przeżyło w ostatnim czasie jakieś znaczące i wywołujące stres wydarzenie.

Na rycinie 53 można zauważyć, że w grupie badanych 59% osób narażonych było na stres z powodu konkretnego zdarzenia w ostatnim czasie.

Ryc. 53 Silne przeżycia w ostatnim czasie wywołujące stres wśród studentów

Statystyka procentowa dla każdej z uczelni przedstawia się podobnie pod tym względem  (Ryc.54).

Ryc. 54 Silne przeżycia w ostatnim czasie wywołujące stres wśród studentów w zależności od uczelni

Omówienie wyników

Na stres na uczelni narażonych jest według badania 73% studentów, a w śród nich największy odsetek to studenci Fizjoterapii. Ponieważ stres jest jednym z czynników ryzyka rozwoju chorób sercowo – naczyniowych, bardzo ważne jest aby te osoby, które uważają, że podlegają jego wpływowi, umiały walczyć w sposób efektywny z tym zjawiskiem. Sposób, w jaki ludzie walczą ze stresorami, zależy głównie od posiadanych przez nich zasobów czyli od złożonego układu czynników osobowościowych, dyspozycyjnych i poznawczych stanowiących psychologiczne tło radzenia sobie w sytuacjach trudnych [15].

Wśród przebadanych przeze mnie studentów, którzy deklarują swoje narażenie na stres, zdecydowana większość (93%) stara się z nim radzić. Najbardziej rozpowszechnioną formą walki okazała się aktywność fizyczna, tak jak w wielu innych badaniach tego typu [15, 13]. Niestety 7% ogółu to osoby przyznające, że ze stresem sobie nie radzą.

[13] Gacek M.: Zwalczanie stresu psychologicznego przez studentów wychowania fizycznego i medycyny oraz słuchaczy kierunków technicznych; Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne 2006, R.53, nr 11-12, 18-19.

[15] Guszkowska M.: Style radzenia sobie ze stresem i poczucie koherencji jako czynniki warunkujące odporność na stres studentów; Roczniki Naukowe AWF w Warszawie 2002, t.41, 65-74.