Autor: prace

Cele i założenia badawcze

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z promocji zdrowia

Celem pracy było sprawdzenie, w jakim zakresie i w jaki sposób odżywia się młodzież w wieku gimnazjalnym w województwie małopolskim i czy jest on zgodny z zasadami racjonalnego żywienia.

W prezentowanej pracy podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na następujące pytania:

  1. Czy gimnazjaliści regularnie spożywają posiłki?
  2. Jakie produkty spożywcze preferowane są przez badanych uczniów?

Materiał, metoda badań

Podstawowym czynnikiem wyróżniającym pracę naukową od innych prac twórczych jest metoda wyznaczająca przebieg i sposób prowadzenia badań. Przeprowadzenie badań jest nie tylko istotnym znamieniem, ale także elementem decydującym o jakości, poziomie i efektach każdej pracy naukowej. Istnieje związek przyczynowy, między odpowiednio dobraną i konkretnie realizowaną metodą, a przebiegiem czasowym i efektami badań naukowych.

Termin „ metoda naukowa” oznacza:

  • całokształt etapów pracy naukowej, czyli ogół sposobów badanego dochodzenia do pracy i pojęciowego jej przedstawienia, albo dokładniej mówiąc – ogół właściwych prowadzących do celu, czyli wnoszonych sposobów wykonywania badań naukowych, pisemnego ich opracowania oraz krytycznej oceny
  • sposób uzyskiwania materiału naukowego, czyli sposób prowadzenia badania naukowego

Badaniami objęto grupę 100 gimnazjalistów, pierwszych, drugich oraz trzecich klas Gimnazjum w Kętach, 56 dziewcząt i 44 chłopców, w wieku 13 – 15 lat. Oceny sposobu żywienia uczniów dokonano za pomocą anonimowej ankiety. W ankiecie zawarto 30 pytań zamkniętych i 6 pytań otwartych. Badanie zostało wykonane jednorazowo.

Poniższy wykres nr 1 przedstawia procentowy rozkład uczestników badania ankietowego.

Wykres nr 1. Charakterystyka respondentów

Zdrowe odżywianie młodzieży

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

omówienie wyników badań z pracy magisterskiej o nawykach żywieniowych młodzieży c.d.

Wykres nr 11 Przedstawia czas spożycia ostatniego posiłku

Najwięcej bo 53% dziewcząt w wieku 14 lat napisało, ze  ostatni posiłek spożywa między godziną 19-20.W badanej grupie 14- letnich chłopców znalazło się 46%  gimnazjalistów, którzy przyznali się, że ostatni posiłek jedzą po godzinie 20, a tylko 18% przed godziną 18.00 w grupie 13 letnich chłopców. Tylko w grupie wiekowej 15- letnich dziewcząt wskazano jako czas spożycia posiłku inny, niż możliwy do wyboru (10%).

Jak często jadasz owoce?
  Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Raczej nie jadam
Chłopcy 13 lat 27% 73% 0% 0%
Dziewczęta 13 lat 44% 56% 0% 0%
Chłopcy 14 lat 38% 54% 8% 0%
Dziewczęta 14 lat 41% 47% 12% 0%
Chłopcy 15 lat 45% 45% 10% 0%
Dziewczęta 15 lat 43% 52% 5% 0%
Jak często jadasz słodycze?
  Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Raczej nie jadam
Chłopcy 13 lat 36% 36% 27% 0%
Dziewczęta 13 lat 39% 33% 22% 6%
Chłopcy 14 lat 15% 69% 15% 0%
Dziewczęta 14 lat 29% 65% 6% 0%
Chłopcy 15 lat 25% 65% 10% 0%
Dziewczęta 15 lat 29% 67% 0% 5%
Jak często jadasz nabiał?
  Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w miesiącu Raczej nie jadam
Chłopcy 13 lat 36% 64% 0% 0%
Dziewczęta 13 lat 50% 44% 6% 0%
Chłopcy 14 lat 31% 62% 8% 0%
Dziewczęta 14 lat 12% 71% 18% 0%
Chłopcy 15 lat 60% 35% 5% 0%
Dziewczęta 15 lat 24% 71% 0% 5%

Tabela nr 1.Przedstawia częstość spożywanych owoców, słodyczy oraz nabiału.

Z przedstawionej tabeli wynika, że 56% dziewcząt 13 letnich jada owoce kilka razy w tygodniu. Zaskakujące jest to, że 69% chłopców w wieku 14 lat spożywa słodycze kilka razy w tygodniu, a 71% respondentów w przedziale 14-15 lat  spożywa kilka razy w tygodniu nabiał.  Średnio 36% chłopców w przedziale wiekowym 13-15 lat codziennie spożywa owoce.  Średnio 55% dziewcząt w przedziale 13-15 lat spożywa słodycze kilka razy w tygodniu. Średnio 4 % chłopców w przedziale wiekowym 13-15 lat spożywa nabiał kilka razy w miesiącu.

Wykres nr 12 Rodzaje spożywanych napojów.

W badanej grupie ankietowanych , 73% 13- letnich chłopców odpowiedziało, że najczęściej pije wodę mineralną, a w grupie 14 -latków najczęściej spożywanymi napojami są napoje gazowane. Natomiast 44% dziewcząt w wieku 13 lat najczęściej pije soki naturalne. W przedziale wiekowym chłopców 13 i 14- letnich nie spożywa  w ogóle herbaty czarnej, ziołowej ani owocowej, tak samo jest w grupie dziewcząt 13- letnich.

Wykres nr 13  Ilość wypijanych napojów w ciągu dnia.

Pośród grupy wiekowej  dziewcząt 15- letnich 71% wskazało, że wypija 3-4 szklanek napojów w ciągu dnia, aż 70% chłopców 15- letnich wskazało natomiast, że wypija 4 szklanki i więcej napojów w ciągu dnia. W grupie wiekowej 13 i 14- letnich chłopców żaden nie wskazał, że wypija 1-2 szklanek napojów dziennie.

Wykres nr 14 Rodzaje spożywanych napojów energetyzujących

Wśród badanych chłopców i dziewcząt w wieku 13-15 lat  większość wskazała, że nie pije napojów energetyzujących w ogóle. Jako najpopularniejszy napój energetyzujący gimnazjaliści wskazali napój „Tiger”.  Jako drugi najpopularniejszy napój wśród zarówno dziewcząt jak i chłopców( oprócz 13- letnich chłopców i dziewcząt) wskazano napój „Power  Rade”.

Wykres nr 15 Okoliczności spożywania napojów energetyzujących.

Ankietowane 15- letnie dziewczęta odpowiedziały, że najczęściej piją napoje energetyzujące podczas nauki, natomiast  chłopcy w wieku 14 lat piją napoje aktywizujące gdy są zmęczeni.  Istnieje duży odsetek wśród chłopców i dziewcząt 13- letnich, a także pośród pozostałych grup wiekowych obu płci, które zadeklarowały, że nie piją napojów energetyzujących w ogóle.

Wykres nr 16 Przedstawia częstość spożywania napojów alkoholowych.

Ankietowane 13- letnie dziewczęta nie piją alkoholu w ogóle, natomiast 55% 15- letnich chłopców przyznało się do picia alkoholu częściej niż raz w miesiącu.  Wśród grupy wiekowej dziewcząt i chłopców 15- letnich, alkohol regularnie piją odpowiednio: chłopcy (5%) i dziewczęta (10%).

Wykres nr 17 Przedstawia picie napojów  alkoholowych w wieku gimnazjalnym.

Najwięcej ankietowanych dziewcząt w wieku 13 lat odpowiedziało, że nigdy nie piło  alkoholu, szokujące jest zaś to, że chłopcy w wieku 15 lat piją wódkę najczęściej spośród wszystkich grup wiekowych. W każdej z grup wiekowych zauważyć można zarówno wśród chłopców jak i dziewcząt spożycie piwa, które waha się procentowo od 11 do 27%.

Wykres nr 18 Przedstawia zatrudnienie rodziców.

Większość respondentów odpowiedziała, że oboje rodziców pracuje, w drugiej kolejności wskazano, że ojciec pracuje, a matka nie pracuje, najmniejszy odsetek respondentów wskazało, że ojciec nie pracuje, a matka pracuje.

Wykres nr 19 Przedstawia pobyt  jednego z rodziców za granicą.

W badanej grupie gimnazjalistów 24% dziewcząt w wieku 14 lat odpowiedziało, że jedno z rodziców przebywa za granicą, natomiast u dziewcząt w wieku 15 lat żadne z rodziców nie przebywa za granicą.

Wśród chłopców odsetek tych, którzy wskazali, że rodzice przebywają za granicą największy jest wśród 13- latków( 18%), następnie 14- latków ( 15%) oraz 15- latków (5%).

Grupy wiekowe Mama, tata i rodzeństwo Mama, tata, rodzeństwo i inni
Chłopcy 13 lat 36% 64%
Dziewczyny 13 lat 33% 67%
Chłopcy 14 lat 46% 54%
Dziewczyny 14 lat 22% 78%
Chłopcy 15 lat 35% 65%
Dziewczyny 15 lat 67% 33%

Tabela nr II Przedstawia z kim dany respondent mieszka

W gimnazjum, w którym została przeprowadzona ankieta 67% dziewcząt w wieku 15 lat  mieszka z mamą, tatą i rodzeństwem, natomiast 78% 14-letnich dziewcząt mieszka wraz z mamą, tatą, rodzeństwem i innymi osobami.

Wykres nr 20 Przedstawia osobę, która przygotowuje posiłki.

Ankietowana młodzież gimnazjalna 13-15 lat odpowiedziała, że posiłki w domu przygotowuje mama. Tylko 6% dziewcząt 14- letnich korzysta ze stołówki.  W grupie dziewcząt 13- letnich oraz chłopców 14 i 15- letnich nikt nie korzysta ze stołówki.  Zaskakujące jest to, że największy odsetek spośród gimnazjalistów, którzy przygotowują sobie sami posiłki to chłopcy 14- letni ( 31%).

[zakończenie tej pracy magisterskiej wkrótce]

Omówienie wyników badań

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z promocji zdrowia

Prawidłowa dieta jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego fizycznego i psychicznego rozwoju organizmu każdego człowieka[1]. Wiek, w którym znajdowali się ankietowani (13-15 lat), to ważny okres, w którym zachodzą istotne przemiany w ustroju, mające związek nie tylko z dojrzewaniem płciowym, ale również ze zmianą sylwetki ciała oraz kształtowaniem się narządów wewnętrznych. W tym też czasie, dokonują się ważne zmiany w dojrzewaniu fizycznym, psychicznym i emocjonalnym młodych ludzi[2].

Prawidłowe żywienie jest głównym modyfikatorem rozwoju, stąd też tak ważną rolę odgrywa właśnie w wieku rozwojowym. Szczególnie dzieci i młodzież są podatne na skutki nieprawidłowego żywienia, dlatego w tej grupie społecznej bardzo ważne jest kształtowanie poprawnych nawyków żywieniowych. Przeciętna dieta nastolatka w Polsce różni się bardzo od zalecanych norm, głównie niewystarczającą ilością spożywanych posiłków i niewłaściwym ich rozkładem w ciągu dnia. W codziennej diecie jest przede wszystkim za mało warzyw i owoców oraz produktów mlecznych, a za dużo produktów wysokoenergetycznych takich jak fast-food [3].

Ogółem przebadano 100 uczniów gimnazjalnych w wieku 13-15 lat, uczęszczających kolejno do pierwszej, drugiej i trzeciej klasy gimnazjum. Badania przeprowadzono zimą 2010 roku  w województwie małopolskim w mieście Kęty.

Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że wśród rodzajów spożywanych produktów na I śniadanie dominują kanapki. Procentowo najwięcej kanapek zjadają 14- letnie dziewczęta oraz chłopcy, tutaj można zaobserwować największy udział procentowy odpowiednio wśród chłopców 85% oraz dziewcząt 71%. Wśród 13- latków oraz 15- latków można także zaobserwować procentowo największy udział kanapek jako produktu spożywanego na I śniadanie.  I śniadanie powinno być głównie źródłem białka zwierzęcego, jego składnikami powinny także być nabiał oraz warzywa [4].

Wskazane na wykresie 2 wyniki wskazują, że drugim najczęstszym produktem spożywanym przez młodzież jest właśnie nabiał. Podobne wyniki wykazała Sadowska stwierdzając, że aż 85% śniadań zawierało białko zwierzęce pochodzące z produktów nabiałowych[5]. Stwierdzić należy, że badani uczniowie pomijają warzywa, a także owoce co może powodować nierównowagę i pozbawić organizm niezbędnych mu witamin oraz protein.

W grupie wiekowej 14-latków zaobserwowano niskie spożycie nabiału jako składnika pierwszego śniadania – 8% chłopcy i 18% dziewczęta. Pocieszające jest jednak to, że 14- letnie dziewczęta nie jadają fast-foodów i produktów wysokoenergetycznych w ogóle, a 14- letni chłopcy tylko w 8% sięgają po tego typu produkty. Wbrew krążącym opiniom dotyczącym nadmiernego spożycia produktów typu fast-food, w gronie nastolatków w badanej grupie nie zauważono aby taka tendencja występowała. Okazuje się, że nadal dominuje tradycyjny model polegający na tym, że posiłki, a szczególnie obiady są spożywane w domu i tam także wytwarzane.

Śniadanie pełni bardzo ważną rolę w jadłospisie gimnazjalisty. Brak spożywania I śniadania może powodować rozdrażnienie, zmęczenie oraz zaburzenia koncentracji [6].

W trzecim wykresie przedstawiono wyniki dotyczące powodów nie zjadania I śniadania.

36% 13-letnich chłopców deklarowało, że nie je I śniadania, ponieważ wstaje za późno, tyle samo odpowiedziało, że nie ma apetytu, 18% chłopców nie je z powodu lenistwa. Natomiast dziewczęta  w tym samym wieku w ilości 39% odpowiedziały, że przyczyną nie jedzenia jest brak apetytu i tyle samo używa innych argumentów niż te zawarte w ankiecie.

8% 14- letnich chłopców odpowiedziało, że nie je I śniadania z powodu zbyt późnego wstawania, lenistwa i braku apetytu, natomiast 77% nie je I śniadania z innych powodów. Dziewczęta w tym samym wieku jako powód podają brak apetytu (65%). Jako powód dla, którego nie jedzą I śniadania z powodu lenistwa podało tylko 12% dziewcząt.

Grupa 15-latków była prawie zgodna. 80%-90% zarówno dziewcząt jak i chłopców jako powód  podała późne wstawanie. Do braku apetytu przyznało się 10%-20% uczniów.

Sadowska w swoich badaniach wskazała także, że jedną z przyczyn nie zjadania śniadań może być niedopilnowanie przez rodziców, zwłaszcza gdy oboje pracują i wychodzą wcześnie do pracy [7].

Bardzo podobne wyniki uzyskała Banasiewicz, która w swoich badaniach wskazała, że głównym powodem nie zjadania śniadań był brak czasu, a także niedopilnowanie przez rodziców [8].

Inaczej przedstawia się sytuacja jeśli chodzi o częstotliwość spożywanych przekąsek pomiędzy posiłkami. Ankietowani 15-letni chłopcy w ilości 55% zjadają przekąski, natomiast spora ich część bo 40% stwierdziła, że nie jadają przekąsek. 5% dziewcząt w wieku 15-lat nie podjada między posiłkami, a 33% dziewcząt spożywa przekąski. Wyniki wskazują, że 27% 13-letnich chłopców spożywa regularnie przekąski, a 33% dziewcząt podjada między posiłkami. Grupa  badanych 14-letnich chłopców (62%) przyznała się do podjadania między posiłkami, tylko 15% tego nie robi. Zadawalające jest to, że dziewczęta w wieku 14 lat (6%) nie jadają przekąsek, a 65% spożywa je sporadycznie. Ankietowani 15-letni chłopcy w ilości 55% jedzą przekąski, natomiast spora ich część bo 40% stwierdziła, że nie jada przekąsek. 5% dziewcząt w wieku 15-lat nie podjada między posiłkami, a 33% dziewcząt spożywa przekąski.

Za główny rodzaj przekąsek 13-letni chłopcy w 64% uważają chipsy, słodycze i produkty typu fast-food. Zadawalający jest fakt, iż 36% 13- letnich chłopców traktuje owoce jako przekąskę. Podobnie dziewczęta, aż 50% ankietowanych napisała, że za swoja przekąskę uważa owoce, a 33%  chipsy, słodycze i Fast-foody.

Zarówno chłopcy jak i dziewczęta  w wieku 14 lat w ilości 31%-47% spożywają owoce między posiłkami, natomiast 38%-41% spożywa produkty wysokoenergetyczne.

Zaskakujące jest to, że aż 30% 15-letnich chłopców za swoją przekąskę uważa nabiał oraz produkty mleko-pochodne, 40% badanych jada między posiłkami chipsy, słodycze i fast-foody. W tej samej grupie wiekowej 15-letnie dziewczęta (52%) jedzą między posiłkami produkty typu fast-food [9].

Niepokojące, i z pewnością szkodliwe dla prawidłowego odżywiania się jest zbyt duży udział chipsów, słodyczy oraz fast foodów zjadanych pomiędzy posiłkami, praktycznie w każdej grupie wiekowej zauważalny jest dominujący czynnik właśnie tego typu produktów. Podobne wyniki uzyskała Kołłątaj, która wykazała stosunkowo duży udział w diecie właśnie słodyczy i przekąsek [10].

Kolejny 6 wykres przedstawia ilość dań, które wchodzą w skład spożywanego obiadu. Obiad dwudaniowy preferuje 64% 13-letnich uczniów, 54% 14-letnich chłopców i tylko 6% 14- letnich dziewcząt. Natomiast 15-letnie dziewczęta jedzą obiad składający się z trzech dań lub tylko drugie danie, w przeciwieństwie do chłopców (85%), którzy spożywają obiad dwudaniowy.

Podsumowując, można stwierdzić, że olbrzymia większość młodzieży zjada obiad, co prawda istnieją różnice pomiędzy obfitością spożywanego obiadu, którą można zaobserwować wśród dziewcząt i chłopców. Wynika to z faktu, że chłopcy potrzebują znacznie więcej pokarmu ażeby zaspokoić swoje potrzeby, szczególnie w okresie wzmożonego wzrostu ciała, znacznie większego niż u dziewcząt.

Te wyniki potwierdzają także badania Wajszczyk oraz wsp., które jednoznacznie stwierdzają, że najczęściej spożywanym posiłkiem w trakcie dnia był obiad, badani wskazywali także, że najwięcej białka zwierzęcego oraz warzyw i owoców zjadała młodzież właśnie na obiad [11].

Surówki są dodatkiem,  chętnie spożywanym przez młodzież 13-15 lat, co widać na wykresie nr 7. Spożywa je 54%-95% gimnazjalistów. Najmniej 6% 13-letnich dziewcząt i  10% 15-letnich chłopców nie jada surówek do obiadu.

Codzienne spożywanie kolacji (wykres nr 8) deklaruje 55% 13-letnich chłopców i 83% dziewcząt, 69% 14-letnich chłopców i 35% dziewcząt, 65% 15-letnich chłopców i 29% dziewcząt.  Badania wskazują na fakt, że chłopcy znacznie częściej spożywają kolację od dziewcząt, na taki stan niewątpliwie wpływa jak już wcześniej wspomniano, większe zapotrzebowanie chłopców związane ze znaczącym wzrostem ciała w tym okresie życia. Wskazane dane znajdują także potwierdzenie w ankiecie, która prowadzona była przez Szczepańską i wsp., Wyniki wykazały, że 2% dziewcząt w wieku gimnazjalnym nie jadło kolacji, 28% spożywało ją nieregularnie, podczas gdy zdecydowana większość chłopców jadła ją codziennie [12].

Na wykresie nr 9 przedstawione są powody, dla których ankietowani nie jedzą kolacji. Jednym z powodów jest to, że w większości nie odczuwają oni głodu. Tak odpowiedziało 45% 13-letnich chłopców, 31% 14 letnich chłopców i 47% 14 letnich dziewcząt, 35% 15-letnich chłopców i 57% dziewcząt. Większość uczniów nie jada  kolacji z innych powodów niż te podane w ankiecie.

Na wykresie nr 11 przedstawione zostały godziny spożywania ostatniego posiłku. Większość uczniów stara się zjadać kolację między godziną 18-20. Przed godziną 18 ostatni posiłek spożywa tylko niewielka ilość młodzieży tj. 6%-18%.

Głównym napojem wypijanym przez 13-letnich chłopców jest woda mineralna, natomiast 15%-46% ogółu ankietowanej młodzieży w wieku 14-15 lat najczęściej pije napoje gazowane. Dużą popularnością cieszą się herbaty owocowe i czarne. Niepokojące jest to, że młodzież nie wskazała mleka, które stanowi przecież ważny składnik diety, zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój układu kostnego młodych organizmów, zapobiegając występowaniu w przyszłości osteoporozy. Podany powyżej fakt potwierdzają także badania przeprowadzone przez Bożenę Regulską-Ilow, która stwierdziła, że w badanej grupie gimnazjalistów podaż produktów mlecznych była nieprawidłowa [13].

Duża część respondentów (wykres nr 13) wypija 3-4 szklanek napojów w ciągu dnia (25%-71%), natomiast 5%-24% przyznaje się, że wypija tylko od 1-2 szklanek napojów dziennie. Z wykresu nr 14 wynika, iż większa część młodzieży nie pije napojów energetyzujących. Respondenci w ilości 9%-20% przyznają, że piją środki aktywizujące podczas uprawiania sportu, a 5%-31% gdy są zmęczeni.

Z przeprowadzonego badania dotyczącego częstotliwości picia napojów alkoholowych wynika, że młodzież w wieku 13-15 lat raczej nie pije napojów alkoholowych, tylko niewielka część badanych przyznała się do picia wina, piwa i wódki. Wyniki badań pokrywają się także z tymi, które przeprowadziła Borucka Anna wśród warszawskich nastolatków w latach 1984-2004. Jest to dość szeroki zakres czasowy, natomiast daje on możliwość miarodajnego przedstawienia trendów picia alkoholu wśród młodzieży. Z wyników badań wyłania się trend malejącego odsetka uczniów, którzy piją alkohol często, zmniejszył się on wśród badanych chłopców z 53% do 45%, wzrósł natomiast wśród dziewcząt z 15% do 19%. Pomiędzy rokiem 1996, a 2004 nastąpiła stabilizacja odsetka uczniów niepijących, często pijących i upijających się [14].

Na wykresie nr 20, wykazano kto przygotowuje posiłek dla gimnazjalistów i w większości tą osobą jest mama, 17%-31% młodzieży w wieku 13-15 lat sama sobie przygotowuje posiłki. Zadowalające jest to, że ze stołówki korzysta 9% 13-letnich chłopców, 6% 14-letnich i 10% 15-letnich dziewcząt.

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe młodzieży jest większe niż osób dorosłych, ponieważ muszą one dostarczyć energii nie tylko do stałej odnowy ale też do systematycznego wzrostu tkanek rozwijającego się organizmu[15]. Dlatego też prawidłowa dieta to jedna z głównych podstaw prawidłowego rozwoju organizmu. Wiek, w którym znajdowali się ankietowani, to okres, w którym dokonują się gwałtowne przemiany w ustroju, związane z  dojrzewaniem płciowym, zmianą sylwetki ciała oraz formowaniem się narządów wewnętrznych młodego człowieka. Jest to czas, kiedy dokonują się istotne zmiany nie tylko w dojrzewaniu emocjonalnym, ale również psychicznym i społecznym [16].

Podsumowując należy stwierdzić, że badana młodzież tylko w pewnym zakresie realizuje zasady prawidłowego odżywiania się. Pozytywnymi czynnikami, które wyłaniają się z przedstawionych wyników jest to, że młodzież w zdecydowanej większości nie spożywa produktów typu fast-food w większych ilościach. Związane jest to poniekąd z mniejszą dostępnością takiego jedzenia w Polsce, a także z faktem przywiązania młodzieży do jedzenia posiłków w większości w domu, co także pokazują wyniki badań.

Zarysowany jest zdecydowanie model jedzenia trzech posiłków dziennie z zdecydowanym naciskiem na obiad oraz I śniadanie, znacznie mniejsze znaczenie ma natomiast kolacja, najmniejsze II śniadanie oraz podwieczorek. Generalnie zauważalne jest także to, że obiad jest posiłkiem, który traktowany jest jako najważniejszy, z reguły zjadane są obiady dwudaniowe czyli zupa oraz drugie danie, rzadziej młodzież wskazuje samą zupę lub tylko drugie danie. Młodzież w większości zjada posiłki w domu, kolejno w szkole i innych miejscach. Z badań wynika, że posiłki przyrządzane są w domu, przeważnie przez matkę, rzadziej przez ojca. Im starsza młodzież tym większy odsetek tych, którzy przyrządzają sobie sami posiłki.

Czynnikami niewątpliwie negatywnymi są : zbyt mały odsetek młodzieży spożywającej II śniadanie, zdecydowanie zbyt małe spożycie owoców oraz warzyw pomiędzy posiłkami. Młodzież nie wykazała, że spożywa mleko lub produkty mleczne, takie wyniki zostały także porównane z innymi przeprowadzonymi wśród młodzieży gimnazjalnej [17]. Wśród posiłków dominuje obfity obiad, rzadziej spożywane II śniadanie, natomiast I śniadanie jest zbyt mało wartościowe i również spożywane nieregularnie. Czynnikiem niepokojącym jest także znaczne spożycie słodyczy, chipsów i fast-foodów pomiędzy posiłkami.

Z przedstawionych danych wśród badanej młodzieży bardzo popularny był zwyczaj podjadania przekąsek takich jak chipsy, słodycze i fast-foody- aż 64% ankietowanych, zaś w małym stopniu są to owoce i nabiał. Według Wajszczyk i wsp. głównymi produktami spożywanymi w ramach podjadania były napoje, słodycze oraz owoce ( dziewczęta) i kanapki (chłopcy). Bardzo rzadko w ramach podjadania w skład wchodziły takie produkty jak: mleko, jogurty czy napoje mleczne [18].

Ponadto stwierdzono zbyt małe spożycie owoców, warzyw i wody mineralnej. Zaobserwowane błędy żywieniowe mogą spowodować braki w diecie między innymi: błonnika pokarmowego, niektórych witamin i składników mineralnych, a także jedno i wielonasyconych kwasów tłuszczowych.

[1] Kołłątaj B, Kołłątaj W, Karwat I, Nieprawidłowe nawyki żywieniowe u nastolatków- badania wstępne 2008; 89 (3): s. 395-400.

[2] Ibidem.

[3] Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży od urodzenia do dorosłości. Wyd. Hel-Med., Kraków 2008, s.23.

[4]  Suliga E, Częstość spożycia i wartość energetyczna śniadań wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, 2006, s. 44-45.

[5] Sadowska J, Zakrzewska A, Ocena częstotliwości oraz wartości energetycznej śniadań spożywanych przez uczniów wybranych szkół podstawowych i gimnazjalnych w Pile 2010: 61 (4): 413- 418.

[6] Chlebna- Sokół D, Zbęk E, Sobczak M, Zachowania zdrowotne dzieci, młodzieży i wybranych grup młodych dorosłych w Polsce 2007; (117): 63-67.

[7] Sadowska J, Zakrzewska A, Ocena częstotliwości oraz wartości energetycznej śniadań spożywanych przez uczniów wybranych szkół podstawowych i gimnazjalnych w Pile 2010: 61 (4): 413- 418.

[8] Banasiewicz I, Ubogie dzieci Małopolski. Badanie ankietowe w szkołach podstawowych i gimnazjalnych województwa małopolskiego. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, Kraków 2007, s. 44-48.

[9] Wierzbicka E, Stosio A, Spożycie produktów typu „Fast Food” przez wybraną grupę    młodzieży szkolnej z rejonu Warszawy 2007, s. 33-37.

[10]  Kołłątaj B, Kołłątaj W, Karwat I, Nieprawidłowe nawyki żywieniowe u nastolatków- badania wstępne 2008; 89 (3): 395-400.

[11] Wajszczyk B, Charzewska J, Chabros B, Rogalska –Niedźwiedź M, Chwojnowska Z, Fabiszewska J, Jakościowa ocena sposobu żywienia młodzieży w wieku pokwitania, Zakład Epidemiologii i Norm Żywienia, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

[12] Szczepańska B, Malczewska-Lenczowska J, Gajewski J, Zwyczaje żywieniowe    młodzieży gimnazjalnej z warszawskiej szkoły mistrzostwa sportowego, Żywienie Człowieka i Metabolizm, 2007, XXXIV, Nr ½.

[13] Ilow R, Regulska-Ilow B, Płonka K, Biernat J, Ocena zwyczajów żywieniowych gimnazjalistów z Oleśnicy 2009.

69.Okulicz-Kozaryn K, Borucka A, Zmiany w piciu alkoholu przez warszawskich nastolatków w latach 1984-2004, Warszawa 2006.

[15]  Socha J, Żywienie dzieci zdrowych i chorych, wyd. lek PZWL, Warszawa 1998.

[16] Kołłątaj B, Kołłątaj W, Karwat I, Nieprawidłowe nawyki żywieniowe u nastolatków- badania wstępne 2008; 89 (3): 395-400.

[17] Topolska K, Cieślik E, Bodzioch A, Grzych-Tuleja E, Preferencje młodzieży gimnazjalnej z terenu województwa małopolskiego w zakresie spożycia mleka i produktów mlecznych 2010, s.35-37.

[18] Wajszczyk B, Charzewska J, Chabros B, Rogalska –Niedźwiedź M, Chwojnowska Z, Fabiszewska J, Jakościowa ocena sposobu żywienia młodzieży w wieku pokwitania, Zakład Epidemiologii i Norm Żywienia, Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie.

Zdrowe odżywianie

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

omówienie wyników badań z pracy magisterskiej o nawykach żywieniowych młodzieży

Ankietowane osoby spytano co najczęściej spożywają na pierwsze śniadanie.

Wykres nr 2 Rodzaj spożywanych produktów na I śniadanie

Powyższy wykres przedstawia, że najwięcej kanapek na I śniadanie spożywa młodzież  w wieku 14-15 lat, a najmniej nabiału na I śniadanie spożywają 14-latkowie.  W grupie wiekowej chłopców od 13-15 lat średnia spożywanych słodyczy oraz fast-foodów na I śniadanie wynosi 15%, w tej samej grupie wiekowej dziewcząt średnia spożywanych słodyczy oraz fast-foodów wynosi natomiast 5%.  Średnia spożycia drożdżówek i pączków na I śniadanie w grupie wiekowej chłopców od 13-15 lat wynosi 6%, natomiast w tej samej grupie u dziewcząt wynosi ona 11%.

Wykres nr 3 Przedstawienie przyczyn nie spożywania I śniadań.

Zaskakujący jest fakt , że dziewczęta w wieku 15 lat nie jadają śniadań z powodu późnego wstawania. Podobnie wygląda sytuacja jeśli chodzi o chłopców w wieku 15 lat, tutaj aż 80% nie jada I śniadania z powodu zbyt późnego wstawania. Brak apetytu jako przyczynę nie zjadania I śniadania wskazało 65% dziewcząt w wieku 14 lat, u chłopców procent nie jadających z powodu braku apetytu przedstawia się odpowiednio:  u 15 latków-10%, u 14 latków 8%, u 13 latków 36%. W przedziale wiekowym 13-14 lat u chłopców przyczynę nie zjadania I śniadania wskazało średnio 13%, natomiast u dziewcząt tylko 14- latki (12%) wskazały ten powód jako przyczynę nie zjadania I śniadania.

Wykres nr 4 Przedstawia częstotliwości zjadanych przekąsek pomiędzy posiłkami

Ankietowani chłopcy w wieku 14 i 15 lat jedzą najwięcej przekąsek między posiłkami, a tylko 5%-6% dziewcząt w wieku 13-15 lat nie je przekąsek w ogóle.

Wykres nr 5 Rodzaj spożywanych przekąsek

Najwięcej tj. 64% chłopców w wieku 13 lat podało jako rodzaj  przekąski : chipsy, słodycze i fast-foody. W badanej  grupie znalazły się dziewczęta (5%)  w wieku 13 i 15 lat , które jako przekąskę spożywały nabiał. Praktycznie w każdej z badanych grup zarówno u chłopców jak i u dziewcząt procent spożywanych owoców waha się od 15% w grupie chłopców 15- letnich, 19% u dziewcząt 15- letnich, 36% w grupie wiekowej chłopców 13- letnich, 47% wśród grupy wiekowej dziewcząt 14- letnich oraz 50% w grupie dziewcząt 13- letnich.

Wykres nr 6 Ilość dań , które wchodzą w skład spożywanego obiadu

Najwięcej ankietowanych 15- letnich chłopców spożywa  obiad składający się z dwóch dań- zupy i II dania , natomiast w tej samej grupie wiekowej dziewczęta spożywają tylko II danie. W grupie wiekowej 14- letnich i 15- letnich dziewcząt średnia spożycia zupy, II dania oraz deseru wynosi 61%. Średnia spożycia zupy wynosi u chłopców w przedziale 13-15 lat 12%, a u dziewcząt w tym samym przedziale wiekowym wynosi 13%.

Wykres nr 7 Spożywanie surówek do obiadu przez młodzież gimnazjalną

Imponujące jest to, że chłopcy i dziewczęta w wieku 15 lat jedzą surówki do obiadu, a w przedziale wiekowym chłopców od 13-14 lat średnia tych, którzy nie spożywają surówek wynosi 41%.

Wykres nr 8 Przedstawia codzienne spożycie kolacji.

Powyższe dane przedstawiają , że kolacje regularnie jadają tylko dziewczęta w wieku 13 lat. Do rezygnacji z codziennego spożywania kolacji przyznało się 24% dziewcząt w wieku 14 i 15 lat.  Do spożywania kolacji w grupie wiekowej chłopców 13-15 lat przyznało się  63%.

Wykres nr 9 Przedstawia powody dlaczego ankietowani nie jadają kolacji.

Szokujące jest to , że aż 78%  dziewcząt  w wieku 13 lat nie jada kolacji z innych powodów niż wyżej wymienione, zaś 57% dziewcząt w wieku 15 lat nie je kolacji, gdyż nie jest głodna. Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 13- letnich oraz dziewcząt 15- letnich jako powód nie zjadania kolacji wskazano to, że nie jest ona przygotowywana przez mamę.  Średnia wśród grupy wiekowej dziewcząt 14 i 15- letnich, które nie zjadają kolacji z braku czasu wynosi 11%.

Wykres nr 10 Rodzaj spożywanego posiłku na kolacje.

Najwięcej kanapek na kolację jedzą chłopcy w wieku 14 lat, natomiast 28% 13- letnich dziewcząt spożywa  nabiał na kolację. Zaskoczeniem jest to,  że aż 11% dziewcząt w wieku 13 lat zjada na kolacje fast-foody. Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 14- letnich 12% z nich zjada na kolację słodycze.  Tylko w grupie wiekowej dziewcząt 15- letnich nie wykazano owoców i warzyw jako składnika kolacji.

[kontynuacja tej pracy magisterskiej wkrótce]

Gotowe prace z pielęgniarstwa znajdziecie na wspomnianej stronie.

Zdrowe odżywianie to kluczowy element stylu życia, który ma istotny wpływ na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz ogólną jakość życia. Polega na dostarczaniu organizmowi odpowiedniej ilości składników odżywczych, witamin i minerałów, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. W dobie rosnącej liczby chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby sercowo-naczyniowe, zdrowe nawyki żywieniowe odgrywają coraz większą rolę w profilaktyce i poprawie zdrowia.

Zasady zdrowego odżywiania opierają się na kilku fundamentalnych regułach. Podstawą jest różnorodność w wyborze produktów spożywczych, co pozwala zapewnić odpowiednią podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, będące źródłem witamin, minerałów oraz błonnika. Zaleca się, aby stanowiły one co najmniej połowę codziennego spożycia. Produkty pełnoziarniste, takie jak chleb razowy, brązowy ryż czy kasze, dostarczają węglowodanów złożonych i błonnika, który wspiera prawidłową pracę układu trawiennego.

Ważnym elementem zdrowego odżywiania jest odpowiednie źródło białka. Warto sięgać po chude mięso, ryby, rośliny strączkowe oraz nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu. Tłuszcze w diecie powinny pochodzić głównie z roślin, takich jak oliwa z oliwek, orzechy czy awokado, a spożycie tłuszczów nasyconych, obecnych w produktach pochodzenia zwierzęcego i przetworzonej żywności, należy ograniczać.

Kluczowym aspektem zdrowego odżywiania jest także kontrola spożycia cukru i soli. Nadmiar cukru prowadzi do otyłości, próchnicy i zaburzeń metabolicznych, dlatego warto wybierać naturalne słodziki, takie jak miód czy stewia, oraz unikać napojów gazowanych i słodyczy. Z kolei nadmiar soli może powodować nadciśnienie tętnicze i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zamiast soli warto stosować zioła i przyprawy, które wzbogacają smak potraw.

Regularność posiłków to kolejna istotna zasada zdrowego odżywiania. Zaleca się spożywanie 4–5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, co pomaga utrzymać stabilny poziom energii oraz zapobiega napadom głodu. Śniadanie, będące najważniejszym posiłkiem dnia, dostarcza energii niezbędnej do efektywnego rozpoczęcia dnia, natomiast lekka kolacja pomaga w regeneracji organizmu podczas snu.

Woda jest podstawowym składnikiem zdrowej diety. Odpowiednie nawodnienie organizmu, wynoszące około 2 litry płynów dziennie, wspiera procesy metaboliczne, termoregulację oraz prawidłowe funkcjonowanie narządów. Warto ograniczać spożycie słodzonych napojów i alkoholu, które dostarczają pustych kalorii.

Korzyści zdrowego odżywiania są wielopłaszczyznowe. Regularne stosowanie zasad zdrowej diety pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała, zapobiega wielu chorobom przewlekłym i wzmacnia odporność organizmu. Dieta bogata w składniki odżywcze pozytywnie wpływa na funkcjonowanie mózgu, poprawiając koncentrację, pamięć i nastrój. Zdrowe odżywianie wspiera również kondycję skóry, włosów i paznokci, co ma znaczenie dla estetyki i samooceny.

Wdrażanie zdrowych nawyków żywieniowych wymaga świadomości i planowania. Ważne jest, aby unikać restrykcyjnych diet, które mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych, a zamiast tego wybierać zrównoważone podejście oparte na umiarze i różnorodności. Współczesny dostęp do informacji i porad dietetycznych, w połączeniu z rozwijającą się ofertą produktów ekologicznych i bio, ułatwia podejmowanie świadomych wyborów żywieniowych.

Zdrowe odżywianie to fundament dobrego zdrowia i jakości życia. Wybór odpowiednich produktów, regularność posiłków oraz dbałość o nawodnienie to podstawowe kroki w kierunku zdrowego stylu życia. Edukacja w tym zakresie oraz promocja prozdrowotnych nawyków w społeczeństwie są kluczowe dla poprawy zdrowia publicznego i przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym.

Etiologia otyłości

~ prace ~ Dodaj komentarz
5/5 - (1 vote)

praca magisterska z promocji zdrowia

Etiologia otyłości jest nauką badającą przyczyny składające się na powstanie choroby. Na powstanie otyłości znacząco wpływają czynniki środowiskowe i genetyczne wraz z dziedziczeniem homeostazy energetycznej ustroju. Do dzisiaj nie zidentyfikowano głównego genu ani jego mutacji odpowiedzialnego za rozwój otyłości.

Uwarunkowania cywilizacyjne, zwiększenie produkcji żywności i rozpowszechnianie diety wysokokalorycznej ma dodatkowy i jakże istotny wpływ dla powstania otyłości. Z jednej strony wzrasta dostęp do taniej żywności o zbyt dużej wartości energetycznej, a z drugiej, ograniczeniu ulega lub całkowicie zanika aktywność fizyczna [1].

Przejście na taki styl życia prowadzi do pobudzenia genetycznie uwarunkowanych mechanizmów, a co za tym idzie do gromadzenia się zwiększonej tkanki tłuszczowej. Rozróżnia się dwa typy otyłości: prostą i wtórną. Etiologia otyłości prostej to  czynniki środowiskowe oraz czynniki genetyczne[2].

Do czynników środowiskowych, które sprzyjają powstaniu i rozwojowi otyłości należą[3]:

  • rodzina (uwarunkowania genetyczne, karmienie piersią, nadwaga u rodziców, sytuacja socjalno-ekonomiczna rodziny)
  • informacja oraz edukacja (lekcje w szkołach, przekazy medialne)
  • żywność wysokoenergetyczna (promowanie poprzez ceny i reklamy telewizyjne, ale również jedzenie „na zewnątrz”, marketing w szkołach)
  • aktywność fizyczna (brak pomieszczeń oraz sprzętu sportowego w szkołach, brak ścieżek rowerowych, niewielka ilość placów zabaw).

Natomiast do uwarunkowań genetycznych należą układy regulujące czynności metaboliczne tkanek tłuszczowych:

  • dziedziczenia sposobu żywienia w rodzinie- genetyczne uwarunkowanie reakcji na różnego rodzaju składniki pożywienia i preferencje żywieniowe. Osoby otyłe preferują przede wszystkim tłuste pokarmy oraz słodycze.
  • dziedziczenia skłonności do wadliwej przemiany materii oraz nadmiernego magazynowania tkanki tłuszczowej.

Otyłość uwarunkowana genetycznie może być monogenowa lub wielogenowa, z którą związanych jest blisko 250 genów. W przebiegu schorzeń wielogenowych dochodzi często do rozwoju otyłości wtórnej do której należą m.in.: zespół Carpentera, zespół Willego– Pradera, zespół Laurence’a- Moona- Bardeta- Biedla, zespół Downa czy achondroplazja.

Otyłość monogenowa występuje na szczęście bardzo rzadko i dotyczy ok. 5 % wszystkich przypadków otyłości. Stanowi jednak ogromny problem kliniczny, ponieważ prowadzi do rozwoju poważnych jej odmian nawet już we wczesnym okresie dzieciństwa.

Etiologia otyłości to złożony temat obejmujący wiele czynników genetycznych, środowiskowych, behawioralnych i metabolicznych, które przyczyniają się do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej w organizmie. Otyłość to stan, w którym podaż energii przekracza jej wydatkowanie, co prowadzi do dodatniego bilansu energetycznego i nadwagi. Zrozumienie mechanizmów i przyczyn otyłości ma kluczowe znaczenie dla opracowania skutecznych metod jej zapobiegania i leczenia.

Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w etiologii otyłości. Badania wskazują, że predyspozycje genetyczne mogą wpływać na skłonność do przybierania na wadze, regulację apetytu, metabolizm tłuszczów oraz sposób przechowywania energii w organizmie. Wyróżnia się kilka genów, takich jak FTO (ang. fat mass and obesity-associated gene), które są związane z wyższym ryzykiem rozwoju otyłości. Jednak sam wpływ genetyki nie jest wystarczający do wyjaśnienia epidemii otyłości, ponieważ uwarunkowania genetyczne często ujawniają się w interakcji z czynnikami środowiskowymi.

Czynniki środowiskowe są jednymi z najważniejszych determinant otyłości, zwłaszcza w społeczeństwach uprzemysłowionych. Styl życia współczesnych społeczeństw sprzyja nadmiernemu spożyciu energii i zmniejszonemu wydatkowaniu energii. Dostępność wysoko kalorycznej, przetworzonej żywności, ubogiej w składniki odżywcze, a bogatej w cukry proste i tłuszcze nasycone, jest kluczowym czynnikiem ryzyka. Ponadto siedzący tryb życia, związany z pracą biurową, nauką w szkołach czy długotrwałym korzystaniem z urządzeń elektronicznych, znacząco ogranicza codzienną aktywność fizyczną.

Czynniki behawioralne, takie jak nawyki żywieniowe i aktywność fizyczna, odgrywają centralną rolę w rozwoju otyłości. Nadmierne spożywanie kalorii, szczególnie w postaci słodzonych napojów, fast-foodów oraz słodyczy, prowadzi do dodatniego bilansu energetycznego. Jednocześnie brak regularnych posiłków, jedzenie w pośpiechu oraz wieczorne podjadanie mogą dodatkowo sprzyjać nadmiernemu przyrostowi masy ciała. Z kolei brak aktywności fizycznej zmniejsza wydatkowanie energii i może prowadzić do osłabienia metabolizmu.

Czynniki psychologiczne również przyczyniają się do rozwoju otyłości. Stres, depresja, lęk czy problemy emocjonalne często prowadzą do zaburzeń odżywiania, takich jak objadanie się kompulsywne. Jedzenie bywa w takich sytuacjach używane jako mechanizm radzenia sobie z emocjami, co powoduje nadmierne spożycie kalorii. Zaburzenia snu, takie jak bezsenność czy obturacyjny bezdech senny, mogą również wpływać na regulację hormonów odpowiedzialnych za głód i sytość, takich jak leptyna i grelina, co zwiększa ryzyko nadwagi.

Czynniki hormonalne i metaboliczne stanowią istotny element etiologii otyłości. Zaburzenia funkcji układu endokrynnego, takie jak niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga czy insulinooporność, mogą prowadzić do przybierania na wadze. Insulinooporność, często związana z dietą bogatą w cukry proste, powoduje zmniejszoną wrażliwość komórek na działanie insuliny, co sprzyja gromadzeniu tłuszczu w organizmie. Ponadto zaburzenia mikroflory jelitowej mogą wpływać na procesy metaboliczne i przyczyniać się do nadwagi.

Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania otyłości również odgrywają ważną rolę. Osoby o niższym statusie ekonomicznym często mają ograniczony dostęp do zdrowej żywności, a ich dieta opiera się na tańszych, przetworzonych produktach. Edukacja zdrowotna w tej grupie bywa niewystarczająca, co utrudnia podejmowanie świadomych decyzji żywieniowych. Z kolei w krajach rozwiniętych nadmiar kalorii i brak aktywności fizycznej często wynikają z dobrobytu i dostępności wygodnych, ale niezdrowych produktów.

Interakcje między czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i behawioralnymi są kluczowe dla zrozumienia etiologii otyłości. Osoby genetycznie predysponowane do otyłości mogą być bardziej wrażliwe na negatywne skutki środowiska sprzyjającego nadwadze. Jednocześnie zmiana stylu życia i nawyków może w wielu przypadkach przeciwdziałać skutkom genetycznych predyspozycji.

Zrozumienie wielowymiarowej etiologii otyłości jest niezbędne do opracowania skutecznych strategii prewencyjnych i terapeutycznych. Kluczowe znaczenie ma promowanie zdrowego stylu życia, który obejmuje zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną, zarządzanie stresem oraz edukację żywieniową. Tylko holistyczne podejście, uwzględniające różnorodne czynniki wpływające na otyłość, może przyczynić się do skutecznego przeciwdziałania tej globalnej epidemii.

[1] Nitsch-Osuch A, Kędzierska M, Topczewska-Cabanek A, Gyrczuk E, Życińska K, Wardyn K, Nawyki żywieniowe młodzieży w wieku gimnazjalnym- co nastolatki jedzą w szkole? 2009, s. 43-45.

18.Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka otyłości u dzieci i młodzieży od urodzenia do dorosłości. Wyd. Hel-Med., Kraków 2008, s.15.

[3]  Oblacińska A i Weker H : Profilaktyka… s.15-16.