W ochronie zdrowia, gdzie zasady rynku nie funkcjonują bądź podlegają znaczącym ograniczeniom problem doskonalenia źródeł i zasad finansowania jest ciągle aktualny. W zestawieniu z nieograniczonością potrzeb i dysproporcją miedzy problemem, rzadkość w ochronie zdrowia jest szczególnie uważnie analizowany. Wiąże się to z koniecznością doskonalenia źródeł i zasad finansowania ochrony zdrowia w Polsce. Dlatego też podjęto próbę jego doskonalenia i wprowadzono od 1999 r. nowy system finansowania ochrony zdrowia oparty głównie o system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Mimo odejścia od finansowania ochrony zdrowia bezpośrednio z budżetu państwa to część niezbywalnych zadań państwo będzie nadal finansowało ze środków budżetowych. Są to:
- procedury wysoko specjalistyczne np. przeszczepy narządów, korekty wad rozwojowych płodu, żywienie pozajelitowe, terapia hyberbaryczna, koronografia, koronoplastyka, radioterapia, homodializoterapia, finansowanie leczniczych środków technicznych (implanty, leki przeciwprądkowe, antyrotrowirusowe, czynniki krzepnięcia, foxoidy, cytortatyki),
- nadzór epidemiologiczny (sanepid),
- publiczna służba krwi ( w tym punkty krwiodawstwa),
- zadania medycyny pracy (wojewódzki ośrodek medycyny pracy),
- programy polityki zdrowotnej, w tym Narodowy Program Ochrony Serca, Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, Program Rozwoju Dializoterapi, Program Opieki nad Matką i Dzieckiem,
- profilaktyczne programy zdrowotne,
- zwalczanie alkoholizmu, zapobieganie narkomani i AIDS a także:
- inwestycje o znaczeniu centralnym,
- szkolnictwo medyczne,
- leczenie za granicą,
- współpraca międzynarodowa,
- oraz inne nie związane bezpośrednio ze świadczeniem usług medycznych np. inspekcja sanitarna, Agencja Rozwoju Artykułów Sanitarnych,
- stowarzyszenia ochrony zdrowia, projekty celowe,
- wojewódzkie zespoły metodyczne opieki zdrowotnej czy zakłady rehabilitacji zawodowej inwalidów.[1]
Natomiast zadania inwestycyjne w ochronie zdrowia, które stanowią tzw. inwestycje centralne finansowane są z budżetu państwa, przy czym nadzór nad ich realizacją pełnią właściwe samorządy. Po roku 1999 właściwe samorządy mogą podejmować decyzje o nowych zadaniach w zależności od posiadanych środków.
Zmianę sposobu finansowania systemu ochrony zdrowia w Polsce określa ustawa z 6 lutego 1997 r znowelizowana 18 lipca 1998 t, tzw. ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Zakłada ona między innymi:
- oddzielanie nabywców świadczeń zdrowotnych (Kasy Ubezpieczenia Zdrowotnego od świadczeniodawców);
- wielkość źródeł finansowania ochrony zdrowia;
- różnorodność pod względem własnościowym podmiotów świadczących usługi.
Finansowanie ochrony zdrowia jest jednym z najważniejszych aspektów funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej. Zapewnia środki na świadczenie usług medycznych, rozwój infrastruktury, szkolenie personelu oraz wdrażanie innowacji. W zależności od kraju oraz modelu opieki zdrowotnej, finansowanie to różni się pod względem źródeł, mechanizmów i poziomu dostępności środków. Efektywne zarządzanie finansami w tym sektorze ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej oraz poprawy jakości usług.
Źródła finansowania ochrony zdrowia są zróżnicowane i obejmują środki publiczne, prywatne oraz międzynarodowe. W systemach publicznych głównym źródłem finansowania są podatki oraz składki ubezpieczeniowe. W krajach takich jak Polska, finansowanie pochodzi z obowiązkowych składek na ubezpieczenie zdrowotne, zarządzanych przez instytucje publiczne, np. Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Systemy prywatne, występujące m.in. w Stanach Zjednoczonych, opierają się na dobrowolnych ubezpieczeniach zdrowotnych oraz bezpośrednich płatnościach pacjentów za usługi.
Wydatki na ochronę zdrowia różnią się znacząco w zależności od kraju i poziomu rozwoju gospodarczego. W krajach rozwiniętych wydatki te są znacznie wyższe, co pozwala na dostęp do zaawansowanych technologii medycznych oraz lepsze warunki pracy dla personelu medycznego. W krajach rozwijających się finansowanie ochrony zdrowia bywa ograniczone, co prowadzi do niedoboru personelu, sprzętu oraz infrastruktury, a także utrudnia realizację programów profilaktycznych.
Jednym z wyzwań finansowania ochrony zdrowia jest rosnący koszt opieki medycznej. Związane jest to z postępem technologicznym, starzeniem się społeczeństw oraz wzrostem liczby chorób przewlekłych. Kosztowność nowoczesnych terapii, takich jak immunoterapia czy leczenie genowe, stanowi dodatkowe obciążenie dla budżetów państwowych i prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych. W rezultacie wiele systemów zmaga się z problemem zapewnienia dostępu do tych terapii dla wszystkich potrzebujących.
Efektywność wykorzystania środków finansowych jest kolejnym istotnym aspektem. Marnotrawienie zasobów w postaci zbędnych procedur medycznych, nadmiernej biurokracji czy niewłaściwego zarządzania funduszami negatywnie wpływa na jakość opieki. Wdrażanie nowoczesnych systemów zarządzania, takich jak zintegrowane systemy informatyczne, może poprawić efektywność finansowania i umożliwić lepsze alokowanie środków.
Modele finansowania ochrony zdrowia różnią się pod względem dostępu i sprawiedliwości społecznej. W systemach Beveridge’a, takich jak w Wielkiej Brytanii, finansowanie pochodzi z podatków i zapewnia powszechny dostęp do opieki zdrowotnej. W modelu Bismarcka, stosowanym w Niemczech, opieka zdrowotna jest finansowana ze składek ubezpieczeniowych, a dostęp zależy od przynależności do systemu ubezpieczeń. W modelach prywatnych, takich jak w USA, dostęp do opieki zależy od indywidualnych możliwości finansowych, co może prowadzić do nierówności.
Finansowanie profilaktyki i zdrowia publicznego to istotny, choć często niedoceniany element. Inwestowanie w programy profilaktyczne, takie jak szczepienia, edukacja zdrowotna czy badania przesiewowe, może znacząco obniżyć koszty leczenia chorób w późniejszych stadiach. Jednak w wielu systemach zdrowotnych profilaktyka otrzymuje niewystarczające środki w porównaniu z leczeniem.
Wpływ pandemii COVID-19 na finansowanie ochrony zdrowia był znaczący. Kryzys zdrowotny uwidocznił niedofinansowanie wielu systemów opieki zdrowotnej, jednocześnie wymuszając zwiększenie wydatków na infrastrukturę, personel oraz szczepienia. Pandemia pokazała również konieczność budowy bardziej odpornych i elastycznych systemów zdrowotnych, zdolnych do radzenia sobie z nagłymi wyzwaniami.
Finansowanie ochrony zdrowia jest kluczowym wyzwaniem dla każdego państwa. Aby zapewnić skuteczny i sprawiedliwy system opieki zdrowotnej, konieczne jest nie tylko zwiększenie nakładów finansowych, ale także poprawa efektywności ich wykorzystania. Inwestowanie w profilaktykę, rozwój technologiczny oraz poprawę warunków pracy personelu medycznego to działania, które mogą przyczynić się do poprawy funkcjonowania systemów ochrony zdrowia na całym świecie.
[1] M. Latalski, Zdrowie publiczne Lublin 1999, s. 234.
Profesjonalne usługi pisania prac z promocji zdrowania, zarządzania w ochronie zdrowia, edukacji zdrowotnej i wielu innych dziedzin znajdziesz na stronie pisanie prac.
